Mi
sembra che l’arciprete Romano si sia comunque mantenuto al di sopra delle
parti.
L’arciprete
Romano ritorna alla ribalta della storia locale dopo la sua morte. In Vaticano
si conservano le lettere del vescovo spagnolo di Agrigento che reclama lo
spoglio dell’eredità Romano contro le pretese del conte del Carretto.
Il detto Conte di Raxhalmuto per respetto che s’ha voluto occupare la
spoglia del arciprete morto di detta sua terra facendoci far certi testamenti
et atti fittitij, falsi et litigiosi, per levar la detta spoglia toccante à
detta Ecclesia, per la qual causa, trovandosi esso Conte debitore di detto
condam Arciprete per diverse partite et parti delli vassalli di esso Conte, per
occuparseli esso conte, come se l’have occupato, et per non pagare ne lassr
quello che si deve per conto di detta spoglia, usao tal termino che per la gran
Corte di detto Regno fece destinare un delegato seculare sotto nome di persone
sue confidenti per far privare ad esso exponente della possessione di detta
spoglia, come in effetto ni lo fece privare, con intento di far mettere in
condentione la giurisditione ecclesiastica con lo regitor di detto Regno. Et
l’exponente processe con tanta pacientia che la medesme giustitia seculare
conoscio haver fatto errore et comandao fosse restituta ad esso exponente la
detta spoglia. Ma con tutto questo, esso Conte non ha voluto pagare quello che
si deve et si tene molti migliara di scudi et molti animali toccanti à detta
spoglia, non ostanti l’excommuniche, censure et monitorij promulgati per esso
exponente et che detta spoglia tocca al exponente appare per fede che fanno li
giurati, per consuetudine provata, et per le misme lettere della giustitia
secolare che ordinao fosse restituta al exponente.
Et più esso Conte ha voluto et vole conoscere et haver giurisditione
sopra li clerici che habitano in detta sua terra di Raxhalmuto et vole che
stiano à sua devotione privi della libertà ecclesiastica, con poterli carcerare
et mal trattare come ha fatto à Cler: Jacopo Vella che l’ha tenuto con tanto
vituperio et dispregio dell’Ecclesia in una oscura fossa “in umbra mortis”, con
ceppi, ferri et muffuli per spatio di doi anni et fin hoggi non ha voluto ne
vole remetterlo al foro ecclesiastico. Anzi, perchè il vicario generale d’esso
exponente impedio a don Geronimo Russo,
genniro d’esso Conte et gubernatore di
detta sua terra, che non dasse, come volia dare, certi tratti di corda à detto
clerico et essendo stato bisognoso per tal causa procedere à monitorij et
excommunica, il detto Conte fece tanto strepito appresso lo regitore di detto
Regno che fece congregare il Consiglio per farlo deliberare che chiamasse ad
esso exponente et al detto Vicario Generale et lo reprendesse, che è, stata la
prima volta che in detto Regno si mettesse in difficultà la potestà delli
prelati per la potentia di detto Conte.
Con lo quale di più esso exponente have liti civili per causa di detti
beni ecclesiastici, per causa di detto archipretato.
Et di più don Cesare parente
di detto Conte, per il suo favore, fece scappare dalle carceri à doi prosecuti
dalla corte episcopale di Girgente, et perchè ni fù prosecuto, diventano
innimici delli prelati.
Altri
accenni alla chiesa di Racalmuto sul finire del Cinquecento, si trovano nel
lavoro a quattro mani (mie e del Nalbone) “Racalmuto in Microsoft”, che
riguardando tra l’altro il successore dell’arciprete Romano non credo ozioso
qui richiamare:
Il
Vescovo Horozco, come si vede, usa ed abusa dei benefici ecclesiastici di
Racalmuto, anche per le sue velleità letterarie. Del resto, aveva nominato
arciprete di Racalmuto il suo segretario particolare Alessandro Capoccio che
non aveva neppure il tempo di prendere possesso di persona dell'arcipretura ed ebbe
perciò a mandarvi due suoi rappresentanti, muniti di formalissimi atti notarili. [2]
Tre anni prima, don Alexandro Capocho era stato inviato a
Roma, al posto del Covarruvias, per prosternare la prima relazione 'ad limina'
dei Vescovi di Agrigento al Papa[3].
Mons. Domenico de Gregorio parla del Capoccio nel lavoro
prima citato (pag. 69) come uno dei due testimoni nel processo canonico del
febbraio 1594 per la nomina dell'Horozco[4] a Vescovo di Agrigento presso il nunzio pontificio in Spagna, Camillo
Gaetano. In particolare, la testimonianza del Capoccio fu preziosa quando si
trattò della situazione della Chiesa Agrigentina, dato che costui aveva «dimorato circa due anni nella ..
città» di Agrigento. Peraltro, il
Capoccio a quel tempo solo «da due mesi conosceva l'Horozco».
Si dà il caso che con tali testimonianze passò inosservata
la mancanza della "limpieza de sangre" , avendo il designato
sangue ebreo nelle vene, che era all'epoca d'ostacolo alle cariche
ecclesiastiche. Il Capoccio venne poi compensato con la lauta arcipretura di
Racalmuto.
Il
De Gregorio è comprensibilmente circospetto e si limita ad annotare: «Il
Covarruvias portò con sé alcuni ecclesiastici spagnoli che poi fornì di
benefici come Ferdinando Rodriguez, nominato nel 1596 arciprete di Cammarata,
il suo familiare Giovanni Aleyva cui nel 1602 diede il beneficio della Madonna
dei Miracoli di Cammarata, il dr. Antonio Perez de Bobadilla nominato canonico,
Alessandro Capoccio che fu arciprete di
Racalmuto (1597) e Vicario generale».
Per
quanto tempo il Capoccio sia stato arciprete di Racalmuto, s’ignora. Sappiamo
che subentrò l'Argumento, nominato arciprete di Racalmuto nel marzo del 1600.[5]
Sul genero del conte Giovanni siamo in grado
di fornire qualche cenno anagrafico, desunto dai registri della Matrice.
ATTI DI BATTESIMO (Battesimo di tre bambini del nobile Russo)
data di battesimo Cognome Nome Paternità Maternità
3 luglio 1596 RUSSO Francesco Maria Girolamo sig. Sabetta, donna
3 luglio 1598 RUSSO Margherita Gironimo don D.a Elisabetta
10 gennaio 1600 RUSSO Giuseppe Gerolamo, don Elisabetta
Padrini dei
battesimi sono i coniugi Vincenzo e Caterina Piamontesi.»
La
vicenda feudale dei del Carretto della seconda metà del Cinquecento ha alcuni momenti solenni negli estremi dei
Processi che si celebravano a Palermo.
Al fine di meglio inquadrare la vicenda di d. Gerlando d’Averna,
possiamo qui segnare i seguenti stralci:
Fino al gennaio del 1560 è barone di Racalmuto Giovanni del
Carretto. Gli succede Girolamo del
Carretto, come si evince dai tanti riferimenti di quel particolare processo
feudale che trascriviamo in calce. [9]
Importante
è il testamento di Giovanni del Carretto per le implicazioni della storia delle
chiese di Racalmuto. Lo riportiamo in Appendice n.° 1.[i]
1584
Gli
atti del processo interessano il passaggio, per successione, dal neo conte
Girolamo al figlio Giovanni del Carretto. Riportiamo ampi stralci in APPENDICE
SUB N:° 2[ii]:
* * *
Mi
accorgo di essermi dilungato e quindi taglio (anche se in effetti per la gran
parte trattasi di spunti archivistici
che possono venire omessi nella lettura).
Con
tantissimo affetto.
Calogero Taverna
[1]) ARCHIVIO SEGRETO VATICANO
- ASV - SACRA CONGREGAZIONE VESCOVI E
REGOLARI - Anno 1599 - pos. C-L
(posizione G).
Sulle
vicende fornisce notizie Mons. De Gregorio (Domenico De Gregorio - Giovanni Horozco de Covarruvias de Leyva,
Vescovo di Agrigento (1594-1606), in Miscellanea
in onore di Mons. Canv. Dr. Angelo Noto - per la sua messa d’oro -
Agrigento 1985, pag. 73. Le raccoglie dall’Archivio Curia Vescovile di
Agrigento - Reg. 1595.): «Le controversie
poi per la giurisdizione o esenzione ecclesiastica non erano infrequenti. A
Racalmuto il chierico in minoribus
Jacopu Vella fu “infamato” della morte di un vassallo del Conte il quale lo
fece arrestare e volle procedere contro di lui, nonostante monitori e censure, e per sottrarlo al vescovo lo fece
prima portare nelle carceri di Palermo e poi in quelle di Agrigento. “In detta
terra li preti e clerici non godono franchezza nixuna et per ordine del conte
non si da la franchezza della gabella et mali imposti et comprano come li
seculari denegandoli la franchezza. ”In detta terra, essendo mandati Vincenzo
Carusio, sollicitaturi fiscali, e Giuseppi Gatta commissario per prendere a
notaro Oruntio Gualtieri, foro detenuti dalli uffiziali temporali, carzerati
per molti giorni tenendoli a lassari
exequiri l’ordini contra detto prosecuto”. Nella stessa terra lungamente il
conte contrastò con il vescovo e il capitolo per il diritto di spoglio alla
morte dell’arciprete Michele Romano.»
[2]) cfr.
Atti della Matrice: STATO DI FAMIGLIA - M A T R I M O
N I - 1582-1600 ove leggesi la seguente
nota: «DIE 16 Julii XIe Indi.nis 1598: ''Pigliao la possessioni don Vito
BELLISGUARDI et don Antonino d'AMATO (?) procuratori di don Lexandro Capozza p.
l'arcipretato di Racalmuto come appare per atto plubico''.»
[3]) Archivio Segreto Vaticano - Relationes ad Limina - 18A - f.
1.
In spagnolo, il Covarruvias così presentava il Capocho alla
Sacra Congregazione competente:
«Quando no veniera
negocios en esta Corte a que embiar a Don Alexandro Capocho mi secretario, me
diera contento embiarlo a hacer riverencia a V.S.Ill.a y darle cuenta de las
cosas de por aca, como lo hara Don Alexandro ...el obispo de Girgento».
Nell'atto di delega del 12 settembre 1595 "Don
Alexandro Cappocio' viene titolato come "Sacrae theologie professorem eiusque [del vescovo] Secretarium”.
Noi, su quella scia, abbiamo consultato il processo canonico - Archivio
Vaticano Segreto - Processus Concistorialis - anno 1594 - vol. I - (Agrigento)
- ff. 30-62.
La testimonianza di quello che sarà il nostro arciprete è,
a dire il vero, schietta e per niente compiacente (f. 36v e 37).
Sintetizzando e traducendo dallo spagnolo ricaviamo questi
dati:
«Depone il dottor Don Alexandro Capocho, suddiacono
naturale del Regno di Napoli e residente per il momento in questa corte.
«Egli testimonia che conosce il detto signor Don Juan de
Horoczo y Covarruvias di vista e solo da due mesi, poco più poco meno, e di
non essere né familiare né parente dell’ Horozco».
Salta quindi ben
dodici domande che attenevano alle origini ed alla vita del futuro vescovo. La
sua testimonianza è quindi molto minuziosa sulla Cattedrale di Agrigento
(circostanza che non ci pare qui conferente). Conosceva piuttosto bene
Agrigento per esservi stato due anni, poco più poco meno’.
[4])
Sull’Horozco è tornato di recente, con una approfondita ricerca Raffaele
Manduca: Il sinodo di Giovanni Horozco
(Girgenti 1600-1603) in Archivio Storico per la Sicilia Orientale - 1991
Fasc.I-III, pag. 243-296.
[5]) Cfr.
Atti Matrice: STATO DI FAMIGLIA - M A T R I M O N I
- 1582-1600. E’ ivi annotato: «Di la
maiori ecclesia di Racalmuto pigliao possisioni don Andria Argumento a li 7 di
marzo XIII ind.1600».
[6]) «don Andreas de Algumento U.J.d.
Ar.[arciprete] terre Recalmuti» (cfr. Archivio Vaticano Segreto -
Relationes ad limina - A18 - f. 40).
[7]) L'elenco
degli arcipreti di p. Puma omette ogni dato sull'arciprete Argumento, [l'annotazione
a penna +1579 resta indecifrabile. Forse
è da rettificare in 1599 e segna la fine dell'arcipretura del Capoccio o
Cappocho.]
[8]) ARCHIVIO DI STATO IN
PALERMO - PROTONOTARO DEL REGNO - PROCESSI D’INVESTITURE - BUSTA N. 1517 -
PROCESSO N. 2554 - FEUDO: TERRA CON CASTELLO DI RACALMUTO - COGNOME E NOME
DELL’INVESTITO: DE CARRECTIS GIROLAMO - ANNO: 1562
[9]) «In primis ponit qualiter
dictus spectabilis quondam dominus Joannes de Carrectis tempore eius vitae et
usque ad eius mortem tamquam dominus et baro tenuit et possedit terram et castrum predictae terrae Racalmuti
sicuti deponit constit per investituram per eum captam olim die XI martii p.^
ind. 1558
Cuius tenorem diligenter suae constitutionis
Item ponit qualiter dictus
spectabilis dominus veniens ad mortem suum condidit testamentum sub quo
drecrevit et instituit in eius heredem particolarem in terra et castro predicto
Racalmuti cum juribus et pertinentiis suis universis prefatum spectabilem
dominum don Hieronimum de Carrectis eius filum primo genitum legitimum et
naturalem prout petinente tenore capituli dicti testamenti facti in actis
notarii Jacobi Damiani de dicta terra Racalmuti die ij^ mensis januarij iiij^
ind. 1560, [secondo copia del notaio Amella tratta da un’altra del detto
Damiani]
Cuius tenorem diligenter suae constitutionis
Item ponit qualiter
spectabilis dictus don Joannes de
Carrectis olim baro et dictae terrae Racalmuti mortuus et defunctus fuit in
mense januarii proximi preteriti superstite et sibi remanente successore et
succedere volente in terra et castro
predicto ipso sp: don Hieronimo eius filio primogenito legitimo et
naturale prout fuit et de qua constans et dicunt testes
...
---------
Die XVI^ martii primae ind.
...... Messanae in sacro regio palatio ... Antoninus ... procuratore ut ... tenore procurationis celebrate manu
Jacobi Damiani agrigentini ... Joannis
de Carrectis baronis Racalmuti tenentis et providentis terram predictam
Racalmuti cum eius castro secuti de
possessione ... per investituram .... captam die ultimo januari VII ind. 1519
quam quidem ... pro ut cautela ... vidit et recognovit spectabilis vir regius
consiliarius dilectus magister u.j.d. don Joannes abbas Seminara regii fisci patronus constitus meus procurator
ipsum in presentis ex ... ill.mi domini Joannis de La Cerda .... in eius
Siciliae Regni proregis et generalis
Capitanei ob renuntiationem et resurretionem de hoc praefato Siciliae regno
factam per Ceasariam Magestatem Caroli Quinti Romanorum m. regis atque fecit in
recognitione novi regis juramentum et homagium debiti fidelitatis vassallagii
manibus et ore comitatus in forma debita et consueta juxta sacrarum dicti regni
constitutionum imperialium continentiam et tenorem in manibus et posse prefate
exgregiae magestatis ipsius domini nostri
... utriusque regni Siciliae Aragonum Jurusalem etc regis invictissimu eiusque ....
recepientis ... reservatis regia curia omnibus que in privilegio .... semper
salvis//
presentibus ipsa hec pro
ratibus no: Jo: de Amore unius ... regis
Didaco de Pereda et aliis in
cuius rei testimonium ... hac investitura redapta et registrata in officio
regni Siciliae protonotarii et regia cancelleria ....
------
Est sciendum qualiter inter
alia capitula testamenti quondam domini don Jo: de Carrectis baronis terrae
Racalmuti facti in actis spectabilis not. Jacobi Damiani die jj^ mansis
januarii jjjj^ ind. 1560 esset capitulus tenoris sequentis, videlicet
Item prefatus dominus
testator instituit eius heredem particolarem multum spectabilem et generosum
virum dominum don Jheronimum de Carrectis eius filium dilectissimum primum
genitum legitimum et naturalem natum ex eodem testatore et spe. domina quondam don Aldontia eius
coniuge in baronia et pheudis terrae Racalmuti cum omnibus et singulis justis
juribus proventibus jurisdictionibus civilibus et criminalibus mero et mixto
imperio juxta forma privilegii obtenti a regia curia dominactionibus
rendictionibus feudis .. fructibus statutis et omnibus et singulis
aliis juribus terragiorum gabellis ac consuetudinibus ad dictam baroniam
spectantibus et pertinentibus eiusque integro statu cum onere suo servitii
militaris jxta formam privilegiarum dictae baroniae et dictae moilitiae debitae
prefato spect. dom. don Federico de Carrectis filio secundo genito ipsius
domini testatoris nec non in omni et quocumque jure quod haberi vel habere
potest ipse spectabilis testator inter et supra predictis statu terra baronia
et aliis prediis burgensaticis et allodialibus presentibus et futuris.
Ex actis nobilis et egregis
notari Jo: Vitum de Amella Racalmuti.... manu aliena
Collatione salva.
pp. Panormi die XVI mensis
decembris V ind. 1560?
Nos Innocentius de Puma de
terra Racalmuti repertus hic presens testes juratus et interrogatus supra
capitulo probatorio dicti memorialis dixit tamen scire qualiter in lo mosi di
gennaro prossimo passato in la ditta terra di Racalmuto vitti moriri a lo
speciale don Jo: de Carretto olim baruni di ditta terra lo quali si andao et
seppellio in la ecclesia di Santo Francisco di ista terra, a lo quali successi
et restao in ditta baronia ipso spett. don Hieronimo ... come suo figlio
primogenito legitimo et naturali et accussì tempore eius vitae lo vidio teneri
trattari et reputari per patri et figlio
et cussì da tutti quelli ca lu havino canuxuto et canuxino ... quia instituit vidit et audivit ut supra
de loco et tempore ut supra.
Nos Antonius Novagles civis
Syracusarum et hac terra Racalmuti receptus ad
... supra capitulo probatorio dicti memorialis dixit tamen serie
qualiter in lo misi di gennaro prossimo passato in la ditta terra di Racalmuto
vitti morto a lo sp. don Jo: de Carretto olim baruni di ditta terra lu quali si
andao et seppellio in la ecclesia di Santo Francisco di ipsa terra a lu quali
succhessi et restao in ditta baronia ipso speciale don Hieronimo come suo figlio primo genito legitimo et
naturale che accussi tempore eius vitae li vidia teneri trattari et reputari per patri et
figlio...
----
Actus possessionis Rayalmuti
Die VIII Januarii jjjj^ ind.
1560
In nomine domini nostri Jesu
Xristi amen. Per hoc publicum presens instrumentum pateat et videntur et sic
notum quod anno a nativitate domini millesimo quinquegesimo sexuagesimo jjjj^
ind. die X° octavo juanuarii in mea
notari publici testiumque infrasciptorum ad hoc ... vocatorum et rogatorium
presentia personaliter constitus m:
Jo: Antonius Piamontesi civis terrae
Racalmuti uti ... sp. domini Hieronimi de Carrettis civis terre Racalmuti,
filii legitimi et naturalis primogeniti nati et procreati ex quondam dom. Jo:
de Carretto barone et ultimo possessore
baronie feudorum et territorium dicte terre Racalmuti et quondam sp.
dom. Aldontia de Carrectis olim coniugibus indubitati suis essent ? baronie
feudorum et territorium dicte terre Racalmuti pro ut .. instrumenti facti et celebrati in actis meis notarii infrascripti hodie die
quo supra continentis ... dicti quondam
spectabilis dom. don JO: baronis ultimi ... possessionis predictae
baroniae feudorum et territorium in
persona dicti spec. dom. don Geronimi baronis juxta formam privilegiorum dictae
baroniae cepit .. et actualem comprehendit apprehendit et manu tenuit et cepit
et actualem .... veram naturalem corporalem
... castri baronie feudorum et etrritorium Racalmuti cum juribus et
pertinenciis eiusque universis omnibus universis mero et misto imperio
jurisdictionibus civili et criminali in omnibus et singulis ... ac juribus et
particolaris ... spectantibus et pertinentibus ad presentem spectabilem baronem
et ad baroniam predictam eiusque integro statu juxta forma privilegiorum dictae
baroniae.
------------
et tenorem cuiusdam
instrumenti celebrati Panhormi per actis no. et sp. not. ...................
prout in eo et omnium aliorum
privilegiorum et juxta forma instrumenti mei not. faciendum ? in in .. favorem ipsius .. et meliori modo et causa ... et non aliter
nec alio modo.
per claven janue castri
dictae baroniae Racalmuti ipsam januam propriis manibus palpando aperendo
claudendo ac ingredendo et se eo egrediendo et in illud ad libitum voluntatis
ipsius ipse domini constituentis testibus ... circumeundo et deambulando et
per feuda et territoria dictae baroniae ... et dictorum feudorum et
territorioum lapides ex propriis manibus palpando in signum vere apprehensionis dictae baroniae
feudorum et territoriorum officiales dictae baroniae et in ea (nomindo) de novo
officiales videlicet: castellanum dicti
castri no: Sipionem de Salvagio; capitanum no: Jo: Piamontesi; judicem no:
Marcum Promontori; jurati: Cesarem de Nigliam, Leonardum La Licata; et Jacobum
Caravello et magistrum notarum nob. Innocentium de Puma ad beneplacitum dicti
ipsius spec. dom. baronis nemine ad hoc contradicente et oppugnante unde de
premissis in signum vere apprehensae possessionis ad cautelam dicti spec. dom.
baronis filii primogeniti predicti quondam spec. dom. don Joannis ultimi et
immediati possessoris dicti castri feudorum et territoriorum dicte baroniae ad postulatione dicti no: Jo:
Antoni procuratoris factum est presens pubblicum instrumentum suis die loco et
tempore ... omnis potentis Dei ... et
regiae magestatis huius regni ...nomine
dicti spec. dom. baronis ... omnis potentis dei et regiae magestatis.
------------
Unde ad cautelam dicti spec.
dom. baronis et (regimen?)... dicti no:
procuratoris presens instantis et querentis factum est presens actum
apprehensionis et possessionis predictis suis die loco et tempore valiturum
Presentibus pro testibus nob.
H ? Maragliano, nob. Antonino de Averna; honorabilis Antonucio Murriali e
honorabili Gerlando de Pitrozella.
Ex actis meis not. Jacobi
Damiani agrigentini.
Collatione salva.
[i]) APPENDICE N.° 1.
TESTAMENTO DI GIOVANNI DEL CARRETTO
* * *
[F. 44]
ARCHIVIO DI STATO DI PALERMO
Richeista di Giuseppe Nalbone
FONDO PALAGONIA - ATTI PRIVATI
N. 630
[ANNI 1453-1717]
[ da pag. 44r a pag. 56v facciate 26]
* * *
[f. 44]
1560 [ANNO]
In nomine Domini nostri Jesu Christi Amen - Anno ab
incarnatione eiusdem Tertiae Ind.s Millesimo quingentesimo saxagesimo mense
Januarij die veri secundi eiusdem.
Notum facimus et testamus quod Multum Spectabilis Dominus D.
Joannes de Carrectis, Dominus et Baro Terrae Racalmuti, Civis Felicis Urbis
Panormi modo repertus in Castro dictae Terrae et Baroniae Racalmuti praesens
coram nobis Notario, et Testibus infrascriptis ad hoc vocatis, rogatis
assumptis specialiter, et habitis, jacens in lecto infirmus corpore, sanus
tamen mente, et intellectu, et in suo bono, et perfecto sensu, rectaque
loquela, persistens gratia Domini nostri Jesu Christi optante ?; timens Deum et
judicium repentinum ne forte ab hac labili vita interlatus recedere, pro ut
nonnullis evenire solet; quam nil
certius morte, et nil incertius hora ipsius mortis; volens ergo dum tempus
habet animae suae deditae provideri et de bonis omnibus suis,praesens suum
nuncupativum, sive nuncupativum sine srciptis testamentum condere voluit, et
procuravit in actis meis notarij infrascripti cassando prius, irritando, et
invalidando, ac annullando omnia, et singula alia testamenta codicillos per eum
forte facta, et factos; solunmodo praesens testamentum vim et robur habeat, et
suum semper sortiatur effectum.
Et quia caput et principium cuiuslibet testamenti fuerit, et
est heredis universalis institutio, sine qua testamento non valeret; Idcirco
ipse spectabilis Dominus Testator per praesentem eius testamentariam
voluntatem, et ultimam dispositionem constituit, fecit, creavit, et ordinavit
in eius heredem universalem, et
generaliter spectabilem Dominum Don Fidericum
de Carrectis Baronem Xabicae eius filium secundogenitum legitimum et
naturalem natum, et procreatum ex eodem spectabili domino testatore et quondam
Spectabili Domina Aldonsia eius uxore in omnibus, et singulis bonis, et
rebus suis mobilibus, et stabilibus, sese moventibus praesentibus et futuris,
ac redditibus, et maximé in vinea et loco
nominato di lo Zaccanello siti
et posito in territorio, et Baronia
Racalmuti, et in territorio di Garamuli, et Culmitelli, et suo
integro Statu, et cum suo onere Census Unciarum quinque solvendarum anno
quolibet Spectabili Domino Hieronymo de
Carrectis eius filio primogenito indubitato, omnino successori in dicta
Baronia Racalmuti pretentionibus, actionibus, nominibus juribus rationibus
paecuneis frumentis, ordeis, servis, superlectilibus Domus, bovibus, messibus
ubicumque existentibus, ac animalibus ubicumque, et in frumentis massariae, ac
in vasis argenteis manufucactis existentibus in dicto Castro, ac in
omnibus, [f. 45] et in nominibus
debitorum suorum ubicumque existentibus
et melius apparentibus, praeter in legatis, et fideicommissis infrascriptis
quae solvantur in paecuneis, et ante omnia praemissa, dicens in vulgari
eloquio, et in lingua materna videlicet:
«Io don Joanne del
Carretto Baruni di Racalmuto fazo, et instituisco mio Eredi Universali à D.
Fiderico del Carretto Barone di la Xhabrica mio figlio secondogenito,legitimo,
e naturali nato, e procreato da me, e della condam Aldonsa mia Mugleri in
tutti, e singuli beni, e cosi mei mobili, e stabili presenti, e futuri, e
massimé in la Vigna, e loco chiamato di Lo Zaccanello, con tutti soi raggiuni e
pertinentij, e sò integro statu, pretensioni, attioni, e ragiuni, frumenti,
orgi, cavalli, e scavi; superlectili di casa Massarij, Boi, ed altri animali,
ed in strumenti di Massaria Vasi di argento manufatti esistenti in lo detto
Castello con li nomi di miei Debitori ubicumque esistenti, e meglio apparenti.»
Item praefatus spectabilis Dominus testator voluit, et
mandavit quod dicta institutio heredis universalis inelligatur, et si facta pro
omni, et quocumque jure successionis legitimae vel supplimenti illius paternae
et maternae competenti et competituro dicto domino heredi universali, et pro
illis uncis ducentis annualibus rendalibus, et pro illis uncis mille promissis
per ipsum dominum testatorem dicto spectabili domino d. Fiderico in contracto
dotali celebrato inter ipsum spectabilem et spectabili Domina D.na Aleonora de
Valguarnera eius coniuge in actis meis notarij infrascripti et ita voluit et
mandavit.
Item ipse spectabilis dominus testator voluit, et mandavit
quod casu quo praefatus spectabilis dominus heres universalis decederet sine
liberis de suo corpore legitimé descendentibus, et illis liberis , et illis
mortuis et descendentibus quandocumque, tam in maiori quam in minori etate,
semper et omni casu in hereditate praedicta succedat, et succedere debeat
spectabilis dominus d. Hieronymus de Carrectis eius filius primogenitus, quo
deficiente, et in humanis non existente /quod absit/ in hereditate praedicta
succedat, et succedere debeat spectabilis d. Aleramus filius secondogenitus d.i
spectabilis domini don. Hieronymi, Ita quod in dicto casu praefatus dominus don
Hieronymus de Carrectis de dicta hereditate non possit disponere in aliquo, sed
teneatur illam conservare pro dicto spectabile domino don Aleramo, et suis
descendentibus, quo domino d. Aleramo deficiente sine liberis ante obitus dicti
spectabilis don Hieronymo in dicto casu disponere, et dictam hereditatem
dimittere cui, vel quibus ex eius filijs voluerit, et ita voluit et mandavit.
Item dictus spectabilis dominus voluit, et mandavit, quod
omnes et singulae pecunaae aurae, et argenteae reperiendae in hereditate
praedicta in dicto Castro, et ubicumque depositarentur per dictum [f.46]
spectabilem dominum heredem universalem in Tabula felicis urbis Panormi, et
similiter depositarentur praetium frumentorum omnium, et ordeorum reperiendorum
in dicta hereditate ipsius domini testatoris, ac etiam pecuniae exigendae de
nominibus debitorum dicti Domini Testatoris depositarentur in Tabula praedicta
et pari formiter voluit, quod omnia superlectilia Domus, et vasa Argentea,
boves, animalia, et instrumenta messium servari, et conservandum et praetia
frumentorum et ordeorum pervenienda ex dittis messibus Zaccanello pro ut supra
vendantur, et praetia depositarentur penes Tabulam praedictam felicis urbis
Panormi ad nomen ipsius domini heredis universalis, de quibus paecuneis
omnibus, ipse Dominus heres universalis possit et valeat consequi, et habere
unaciarum termille trecentos nonaginta p. g. tantum, videlicet unceas
quingentas pro satisfaciendis creditoribus ipsius domini D. Fiderici, et unceas
bis mille octingentas nonaginta non possit expender, et erogare ipse
spectabilis dominus heres universalis ad alium effectum, nisi unceas mille, et
tricentas nonaginta in redentione unciarum centum triginta trium in quibus est
onerata Baronia, et pheuda Xabricaeiuxta formam Bullae, quae ditta onera sunt
legitime imposita , et primo loco debeat redimere illas unceas quinquaginta
unam annuales redditus super ditta Baronia quas redemit magnificus Dominus
Mattheus de Carrectis nominibus à manibus magnificorum Nuntij, et Dominae
Antoninae de Landolina coniugum ex paecuneis praemissis ex causa dotium Dominae
Antoninae de Carretto eius filiae uxori spectabilis quondam Domini Baldassarij
de Valguarnera olim matiti dictae Dominae Antoninae et unceas mille in emptione
reddituum super praedijs idoneis, et tutis ad rationem de septem pro centinario
et restans totius universae hereditatis praedictae, ipse dominus heres
universalis teneatur reficere et reddere, ac cedere integré et indiminutum
absque detratione trabellianicae, et falcidiae spectabili domino d. Hieronymo
de Carrectis filio primogenito ipsius domini testatoris, si ipse spectabilis
dominus d. Hieronymus infra terminum mensium quatuor à die obitus ipsius domini
testatoris per publicum instrumentum laudabit prius, et confirmabit, et
rathificabit seriem, tenorem, et continentiam praesentis testamenti ad unguem,
cum omnibus, et singulis dispositionibus in eo descriptis cum omnibus
sollemnitatibus, strangulationibus juridicis robboratum, et non aliter, nec
alio modo. Alias ipsi domino D. Hieronymo non approbante dispositionem
praesentis testamenti, et omnia in eo contenta privatur in territorijs di
Garamuli et Culmitelli ipso jure, ipsoque facto in quibus territorijs instituit
heredem particularem eumdem spectabilem dominum D. Fidericum et non teneatur
restituire restans totius hereditatis praedictae [47] in quo restanti totius
hereditatis praedictae jurium et actionum supradictorum, tali casu
approbationis testamenti praefatus spectabilis dominus Hueronymus ipse dominus
testator instituit, et fecit heredem particularem, praeter quam in vinea, et in
loco Zaccanello, quae sint et esse debeant ipsius Domini D. Fiderici heredis
universalis ut supra cum omnibus
pertinentijs suis omnibus, et ita voluit, et mandavit.
Item voluit, et mandavit ipse dominus testator quod casu quo
supradictus heres universalis non depositaretur omnes, et singulas pecunias
supradictas, et non adimpleret voluntatem ipsius domini testatoris modo, et
forma pro ut in superiori capitulo infra terminum mensium sex numerandorum in
die quo dictae pecuniae perveniunt penes ipsum dominum heredem universalem,
tali casu eveniente privaretur et privatus sitipso jure, ipsoque fatto
hereditate praedicta, et tantum sibi
restituere possit eius legitimam sibi competentem et vineam, et locum di
Zaccanello, et tali casu in hereditate praedicta sit institutus heres specialis
dominus D. Hieronymus eius filius primogenitus pro ut cum universis instituit
eheredem, et ita voluit, et mandavit.
Item praefatus dominus testator voluit, et mandavit quod
omnes, et singuli redditus emendi, et pecuneis deposirandis in Tabula felicis
Urbis Panormi et vinea, et locus cum juribus, et pertinentijs suis omnibus,
nominati di lu Zaccanello non possint, nec valeant alienari, pignorari, vendi,
permutari, nec pro anima relinqui, etiam pro quacumque causa urgentissima, tam
de jure, quam de facto, nisi tantum forté /quod absit/ pro redemptione
captivitatis dicti domini heredis, et eorum descendentium cum restitutorum, et
eorum habentium causa ab eo, vel pro dote; imo semper, et omni futuro tempore
in perpetuum sint, et esse debeant, vinculo restitutionis subiecti, et vadant de
descendentibus in descendentes legitimis, et naturalibus ditti domini heredis
universalis, et suorum in infinitum, et eis descendentibus vadant de
descendentibus in descendentes dicti speciablis domini d. Hieronymi, et dicti
domini d. Alerami modo, et forma quibus supra, stante quod voluit et vult quod
dicti redditus remaneant in famiglia, et descendentibus ipsius spectabilis
testatoris, et suorum, et ita voluit, et mandavit.
Item dictus dominus testator praelegavit praegato spectabili
domino Don Fiderico eius filio secundogenito vitam militiam sibi competentem
super dicta Baronia existentem, et eiius territoriis, et pheudis juxta formam,
consuetudinum, et capitulorum Regni et ita voluit, et mandavit ipse dominus
Testator.
Item praefatus dominus Testator voluit, et mandavit quod ipse
spectabilis D. Fidericus heres universalis habeat, et debeat super restanti
hereditatis restituere praefato [f.48] spectabili Domino D. Hieronymo facere
omnes expensas funerales convenientes qualitate personae ipsius spectabilis
testatoris usque ad summam unciarum centum de unceis sexcentibus, quae sun in
Arca ipsius testatoris, ed essendoci più bisogno di più, si aviranno da pagare
communiter per ipsum spectabilem D. Fidericum et D. Hieronymum, quibus expensis
credatur, et fides adhibeatur ipso Domino D. Fiderico heredi universali et ita
voluit, et mandavit.
Item praefatus Testator voluit, et mandavit, quod omnia et
singula legata in praesenti testamento descripta, et describenda et debita
hereditaria debenda per ipsum spectabilem dominum solvantur per specialem D.
Hieronimum de Carrectis eius filium primogenitum et heredem particularem
creditoribus, et legatarijs infra terminum anni unius numerandi à die mortis
ispius domini testatoris et ita voluit, et mandavit.
Item praefatus dominus Testator voluit, et mandavit praefato
spectabili domino D. Fiderico heredi universali et suis descendentibus in
infinitum quandocumque semper, et omni tempore sint, et esse debeant fideles
Divinae et humanae Maiestati, et servare praecepta Sanctae Romanae Ecclesiae,
pro ut et quemadmodum convenit Christi
fidelibus et casu quo cognosceret aut perpretaret aliquis ipsorum aliquod crimen ob quod bona
publicarentur, seu applicarentur tunc et eo casu cognitionis, aut
perpretationis criminis tam coniunctim quam divisim ante ipsarum cognitionem,
aut perpetrationem per sex menses antea, in dicta hereditate supradicti
Testatoris sit heres spectabilis dominus D. Hieronymus de Carrectis, quem tali casu instituit heredem universalem, et
ex nunc pro tunc, et non aliter nec aluio modo.
Et si supradictus dominus D. Fidericus, et sui descendentes
restituentur seu restituti fuerint ad gratiam à Summo Pontefice, vel à
Serenissimo Principe huius Regni, etiam ad bona, quod tunc, statim et
incontinenti dicta hereditas restituatur, et restui debeat dicto spectabili
domino D. Fiderico vel suis liberis, et descendentibus absque dectractione
Trabellianicae et Falcidiae indiminutae.
Item praefatus dominus D. Fidericus de Carrectis heres
universalis non audhiat, nec possit intercedere fidejussor pro quacumque causa
civili, et pro quacumque persona coniuncta, in quocumque Magistratu, nec in
solidum obligari pro alio et casu quo contrafecerit, tunc, et eo casu
spectabilis dominus d. Hieronymus possit petere à dicto spectabili domino D.
Fiderico super hereditate praesente unceas ducentas in quibus ipse spectabilis
testator in dicto casu instituit heredem particularem spectabilem dominum D.
Hieronymum de Carrectis, et ita voluit et mandavit.
Item praefatus dominus testator instituit eius heredem
particularem multum spectabilem, et generosum ipsum dominum d. Hieronymum de
Carrectis eius filium dilectissimum
primogenitum legitimum, et naturalem natum ex eodem Testatore, et spectabile
quondam Domina D.a Aldonsia eius coniuge in Baronia, et pheudis terrae
Racalmuti cum omnibus et singulis eius justis juribus praesentibus,
jurisdictionibus civilibus [f. 49] et criminalibus, mero et mixto imperio juxta
formam privilegiorum obtentorum à Regia Curia Dominationibus, et Nationibus,
Pheudis, Castro Juribus, Stantijs, et omnibus, et singulis alijs Juribus,
Terraggiolo, gabellis ac consuetudinibus ad dictam Baroniam spectantibus et
pertinentibus cumque integro statu, cum onere tantum servitij militaris juxta
formam Privilegiorum praedictae Baroniae, et sine milite debitae praefato
spectabili domino Don Fiderico de Carrectis filio secundogenito ipsius domini
Testatoris, nec non in omni et quocumque jure, quod habet, vel habere potest
ipse spectabilis dominus Testator in et super quolibet Statu, Terra, Baronia,
et alijs praedictis burgensaticis, et allodialibus praesentibus et futuris.
Item praefatus spectabilis dominus Testator instituit in
heredem particularem eumdem spectabilem dominum D. Hieronymum Primogenitum in unceis quingentis p. g. erogatis, et
expensis per ipsum spectabilem Testatorem
in emptione misti et meri imperij empti in Regia Curia juxta formam
rithus eiusque Territorij, et Terrae virtute publici contractus ponendo et
subrogando eumdem spectabilem Dominum don Hieronymum in jus, et locum suum,
nec non in unceis mille erogatis per
ipsum spectabilem Testatorem in confectione, reparactione, et fabricatione Castri dictae Terrae, et
hoc pro omni et quocumque jure
successionum legitimae Paternae et Maternae competenti, et competituro dicto
spectabili Domino D. Hieronymo super omnibus, et singulis rebus, et bonis
burgensaticis, et allodialibus ipsius Domini Testatoris, et dotibus dictae
quondam D. Aldonsiae eius Matri, ac pro omni et quocumque alio jure, quod forte
pretendere potuit praefatus spectabilis dominus D. Hieronymus et ita voluit, et
mandavit.
Item praefatus spectabilis dominus Testator voluit, et
mandavit quod omnes raubae sericae, et jugalia Cappellae existentes in Castro
dictae Terrae quae inservierunt pro Culto Divino, etiam illae raubae quae sunt,
ut dicitur de carmisino, et imburrato remanere debeant in Cappella dicti Castri
pro uso dictae Cappellae in Culto divino.
Item praefatus dominus Testator voluit, et mandavit,
praecepit, ac rogavit, et rogat dictum spectabilem dominum D. Hieronymum eius
filium Primogenitum eius futurum, et indubitatum successorem in dicta Baronia,
qui voluit, et debeat bené tractare, reggere, et gubernare, et teneri omnes, et
singulos eius vassallos praedictae Terrae, et non permittere quod ab aliquo molestentur,
sive perceptione personarum indifferenter, et hoc amore Domini nostri Jesu
Christi, et pro quanto caram habet salutem animae ipsius Testatoris.
Item ipse spectabilis Testator voluit et mandavit praedictum
spectabilem D. Hieronymum de Carrectis eius filium primogenitum heredem
particularem Missa in Conventu Sancti Francisci dictae Terrae, conficietur
Cappella in loco per eum eligendo [50] in dicta Ecclesia magis congruo in qua
debeat expendi uncias centum in pecunia infra terminum annorum duorum à die
mortis dicti Domini Testatoris numerandorum, cui Cappellae conficiendae pro
anima dicti domini Testatoris, et suorum predecessorum, et pro venia suorum
peccatorum legavit, et legat uncias septem annuales redditus debendas per
magnificum Joannem de Guglielmo Baronem Biginorum super dicto pheudo Biginorum,
et casu quo dictae unciae septem annuae
redditus revendentur à dicto Conventu per supradictum de Guglielmo et suorum
& tali casu de praectio dictarum unciarum septem annuales redditus emi
debeant aliae unciae septem redditus praedijs tutis in futurum, et casu quo
infra dictum tempus annorum duorum ipse spectabilis dominus D. Hieronymus non
erogaret dictas uncias centum in constructione dictae Cappellae, tunc et eo
casu teneatur dictus dominus D. Hieronymus solvere uncias quinquaginta pro
emendis redditibus pro Conventu dicti Sancti
Francisci, ultra dictas unceas centum pro constructione dictae
Cappellae, et ita voluit et mandavit.
Item praefatus Dominus Testator dixit expendisse unceas
centum triginta in emptione lignaminum et tabularum facta per Magistrum Paulum Monreale, et per
Magistrum Jacobum de Valenti, de quibus dominus Testator consequutus fuit
nonnullas tabula, et lignamina, voluit propterea, et mandavit quod debeat fieri
computum per dictum spectabilem D. Hieronymum heredem particularem, et faciendo
bonas uncias viginti septem solutas Ecclesiae
Sanctae Mariae de Jesu, et uncias undecim solutas pro Maulis (mulis?), de
residuo cui tabularum et lignaminum compleri
debeat tectum Ecclesiae Sanctae Mariae di lu Carminu dictae Terrae Racalmuti,
et voluit quod debeat expendere unceas
quindecim in pecunia in dicto tecto, et ita voluit, et mandavit, et hoc infra
terminum annorum trium.
Item praefatus dominus Testator voluit, et mandavit quod facta comprobatione testamenti
ispius domini Testatoris dictumque spectabilem dominum D. Hieronymum modo, et
forma quibus supra tali casu Territorio
di Garamuli, et Culmitelli sint, et intelligantur adiuncta, et aggregata dictae
Baroniae Terrae Racalmuti, quae nullo pacto alienari possint, nec pignorari,
dari, aut obligari, imo semper, et omni futuro tempore, etiam in dicta Baronia,
et sequatur naturam eiusdem Baroniae et non aliter nec alio modo.
Item ipse spectabilis dominus Testator instituit eius heredem
particularem spectabilem dominam Donnam Beatricem de Carrectis uxorem
spectabilis Domini D. Vincentij De Carea Baronis Sancti Fradelli et Sancti
Stefani eius dilectam filiam legitimam et naturalem natam et procreatam ex
eodem domino Testatore et spectabilem
quondam d.a Aldonsiam eius uxorem (sic) in dotibus sibi promissis, et
consignatis [f. 51] sub omnibus illis pactis, et condictionibus in contractu
dotali descriptis celebrato inter ipsos spectabiles de Carea, et in unceis
centum quinquaginta in scrinea, quae sunt in ea mat.ij in dicto Castro.
Et hoc pro omni et quocumque jure successionis legitimae
Paternae et Maternae, et pro omni et quocumque alio jure eidem spectabili
dominae Donnae Beatrici competente, et competituro super hereditate dicti domini Testatoris, et
dictae Dominae D.ae Aldonsiae eius matris.
Item dictus dominus spectabilis Testator voluit, et mandavit
quod omnia et singula debita currentia ad quae impreteriuntur usque ad
praesentem diem tenetur spectabilis dominus Don Vincentius Carea Baro sancti Fradelli
etc. spectabili testatori virtute publici instrumenti celebrati in actis meis
notarij infrascrpti, et alibi de illis praefatus dominus Testator concessit
dicto spectabili D. Vincentio Carea Baroni etc. infrascriptam dilationem
videlicet quolibet anno ispe spectabilis teneatur solvere uncias sexaginta
tantum, usque ad integram soluptionem, et satisfactionem omnium dilactionum,
incipiendo solvere, et prima soluptio fiat hinc ad annum unum numerandum ab
hodie in anthea, et sic successive et non aliter nec alio modo, cum
obligationibus quibuscumque contradictionibus in contrarium fortè dictantibus ,
et cessionibus factis per dictum spectabilem de Carea in dicto contractu manu
publica et ita voluit, et mandavit.
Item ipse spectabilis Dominus Testator instituit eius heredem
particularem spectabilem Dpminam D.am Portiam de Carrectis eius dilectissimam
filiam, natam et procratam ex eodem Domino Testatore, et dicta quondam D.a
Aldonsia eius uxore coniugen spectabilis Don Gasparis de Barresio in dotibus
sibi promissis, et consignatis cum omnibus, et singulis pactis convenctionibus
in contractu dotali ... inter dictos
spectabiles coniuges de Barresio expressatis , et non aliter nec alio modo; Ac
etiam in unceis quinquaginta in pecunia numerata de pecuneis, quae sunt de
communi, et hoc pro omni, et quocumque jure successionis legitimae Paternae et
Maternae, et pro omni, et quocumque alio jure condam dominam donnam Portiam
competenti, et competituro super hereditate predicta ipsius domini Testatoris,
et ita voluit, et mandavit.
Item ipse spectabilis dominus Testator voluit, et mandavit,
quod omnia, et singula debita ad quae teneatur spectabilis dominus D. Gaspar de
Barresio eius generi ipsius domini Testatoris habeat dilationem ad solvenda per
annos quatuor cursuros, et numerandos à die obitus ipsius spectabilis domini
Testatoris, non obstante quacumque contraddictione in contrarium dictante, et
ita voluit, et mandavit.
Item ipse spectabilis dominus testator quia contradisposuit,
quod supelectilia domus, vasa argentea, servique vendantur, et praetia
depositarentur [f.52] in Tabula ad nomen dicti heredis ad effectum ut supra;
ideo ipse dominus Testator voluit, et mandavit, quod dictus spectabilis dominus
D. Hieronymus eius filius praeferatur in emptione supradictorum rerum, et
bonorum in quocumque capitale praeferatur pro eodemmet praetio quo inveniuntur
ab alijs, praeter quodam in dictis servis videlicet Paolino, et Francisco in
quibus praeferatur dictus spectabilis Dominus Don Fidericus praetio, quo
extimabatur suo juramento credatur ab alijs et ita voluit, et mandavit.
Item spectabilis dominus Testator instituit eius heredem
particularem spectabilem dominam Sororem Mariam de Carrectis monialem
Monasterij Sanctae Catherinae felicis Urbis Panormi eius dilectissimam filiam
legitimam, et naturalem natam, et procreatam ex eodem domino Testatore et ditta
condam Domina Donna Aldonsia eius olim uxore in dotibus promissis, et
consignatis Monasterio dictae Sanctae Catharinae Urbis Panormi, ac etiam in
illis unceis viginti annuis redditus eidem sorori Mariae promissis, et
consegnatis per ipsum dominum Testatorem durante tamen vita ipsius reverendae
sororis Mariae, in quibus sit usufructuaria, et hoc pro omni, et quocumque alio
jure successionis legitimae Paternae et Maternae, et pro quocumque alio Jure
ipsi reverendae Sorori Mariae competenti, et competituro super hereditate
ipsius domini Testatoris, stante quod Dominae Donnae Aldonsiae eius matris, ac
etiam in unceis quinquaginta in pecuea, et ita voluit, et mandavit infra terminum
anni unius numerandi à die obitus ipsius spectabilis domini Testatoris.
Item ipse spectabilis Dominus testator legavit mihi notario
infrascripto pro confectione praesentis, et inventarij, et pro copijs
praesentis testamenti, et inventarij uncias quinque, nec non relaxavit et relaxit mihi infrascripto notario omnia
jura terraggiorum, censualium, et gravorum omnium praesentium, et praeteriturum
anni praesentis tertiae inditionis pro Deo, et Anima dicti Domini Testatoris per esserci stato buono Vassallo, et
Servituri, et ita voluit et mandavit.
Item legavit Venerabili Conventui Sancti Dominici Civitatis
Agrigenti uncias quinque in pecunia pro Deo, et Anima ditti spectabilis Domini
Testatoris.
Item legavit Venerabili Ecclesiae Sanctae Mariae del Monte
Terrae Racalmuti uncias quinque in pecunia pro Deo, et anima ipsius domini Testatoris.
Item legavit Venerabili Hospitali dictae Terrae Racalmuti
uncias decem in pecunia pro Deo et anima ipsius domini Testatoris.
Item legavit Venerabili Confraternitati Sancti Nicolai dictae
terrae Racalmuti uncias quinque in pecunia pro Deo et anima ipsius domini
Testatoris.
[f. 53] Item legavit venerabili Ecclesiae Sancti Juliani
dictae Terrae Racalmuti uncias quinque in pecunia pro Deo et anima ipsius
domini Testatoris.
Item ipse Dominus spectabilis Testator habente certam
quantitatem calcis pro Ecclesia Sancti Juliani et dictus Dominus Testator habet
unam calcariam calcis usque ad summam salmarum quingentarum incirca; ideo
legavit dictae Ecclesiae Sancti Juliani, pro complendi dictam Ecclesiam Sancti
Juliani, totam illam quantitatem calcis, quae est in dicta calcaria esistente
in territorio de Garamuli, et hoc pro Deo, et eius Anima.
Item ipse dominus Testator legavit, et legat Ecclesiae sancti
Antonij dictae Terrae Racalmuti uncias quinque, et hoc pro Deo, et Anima ipsius
Testatoris.
Item legavit Glorioso Corpori Domini nostri Jesu Christi
Matricis Ecclesiae Terrae Racalmuti pro Deo et Anima ipsius domini Testatoris
uncias quinque p. g. in pecunia.
Item legavit, et legat Francisco Porco eius famulo uncias
viginti in pecunia pro Deo et anima ipsius domini Testatoris super servitijs ei
praestitis.
Item legavit, et legat Francisco de Milia eius famulo uncias
decem pro Deo et Anima ipsius domini Testatoris, et pro bonis servitijs dicto
spectabili domino Testatori praestitis.
Item dictus dominus Testator voluit, et mandavit, ac retulit,
et refert spectabili domino D. Hieronymo de Carrecto eius filio, et successori
in dicta Baronia, et pheudis, quod omnes et singulae Personae Ecclesiasticae
dictae Terrae Racalmuti sint, et esse debeant immunes, liberi, et exempti ab
omnibus, et singulis gabellis, et constitutionibus solvendis spectabili Domino
eius successori, videlicet à gabella saluminis, vini, carnis, granorum, et
olei, et hoc pro usu tantum dictarum personarum ecclesiasticarum, et ita
voluit, et mandavit.
Item dictus spectabilis dominus Testator legavit, et legat
reverendis sororibus Scolasticae, et Joannae Nudizzo momialibus venerabilis
Monasterij Sancti Spiritus Magnificae Civitatis Agrigenti eius consanguineis
uncias quinque in pecunia pro qualibet ipsarum, et hoc pro Deo, et Anima ipsius
Testatoris.
Item praefatus dominus Testator ad instantiam Magnifici
Domini Matthei de Carrectis, et Dominae Antoninae eius filiae dixit et declaravit qualiter tempore vitae condam
spectabilis Cesaris de Carrectis audivit ab eodem domino Cesare, qualiter ipse
dominus Cesar erat filius Dominae condam Contissae de Valguarnera, quae erat
olim sui Patris condam dominorum Sigismondi, et Valentini de Valguarnera condam
Cesaris .... et Sigismondi de Valguarnera ad invicem .... debunt sui
consanguinei in secundo gradu ut dicunt di cugini carnali, et condam
spectabilis Cesare natus fuit, [f. 54]
et dominus Annibal de Carrectis eius filius, et dicto domino Sigismundo de
Valguarnera natus fuit condam dominus Gilibertis Valguarnera eius filius, et
praedicto condam D. Annibale natus fuit condam Magnificus Mattheus de Carrectis
eius filius ex dicto condam domino Giliberto natus fuit condam dominus
Balthassar de Valguarnera eius filius baro
Cabricae, et ex dicto Magnifico Mattheo, nata fuit dicta Magnifica
Antoninella eius filia quae contraxit matrimonium cum praedicto domino
Balthassare de Valguarnera, et ita dixit, et declaravit tamquam consanguineus
praedictorum praenominatorum, quia ita
credit, benè cognovit, et audivit, et hoc cum juramento etc. Unde ad instantiam
dictorum Magnificorum Matthei et
Antoninae Patris, et filiae pro eis stipulantibus me notario publico, factum
est praesens capitulum pro exoneratione conscientiae jacens in lecto infirmus,
confessus et contritus ut dixit etc.
Item ipse Dominus Testator legavit, et jure legati reliquit
nobili Aloysio la Regina uncias viginti unam per eum debitas dicto spectabili
ad complimentum omnium. et singulorum eorum competitorum etc. et non voluit
quod si dictus nobilis Aloysius mori contingerit sine filijs de suo corpore
legitimé descendentibus, quod utique spectabilis D. Hieronymus de Carrectis
heres particularis possit consequi, petere, habere super bonis dicti nobilis
Aloysij dictas uncias viginti unam et ita voluit, et mandavit.
Item ipse dominus Testator voluit, et mandavit quod omnes
debitores dicti spectabilis domini . . .
. . . . quam apparent solvisse eumdem spectabilem dominum D. Fidericum eius
filium tali casu voluit et vult quod contractus inter eos celebrati in actis
meis vel alibi intelligantur, et sint cassi, et irriti . . . . .
Item dictus dominus Testator declaravit qualiter habuit
certas medelas (?) Antonino de Valenti Aromatario, quod voluit, et vult quod
tassatis per magnificum protomedicum dictis medelis solvantur heredibus dicti
condam nob: Antonini, et tali casu possit fieri convenctio cum illo debito
lignaminum, et tabularum.
Item praefatus dominus Testator voluit et mandavit quod omnes
medelae traditae tam per ipsum dominum testatorem, quam pro famiglia ipsius
domini Testatoris per nobilem Alexandrum La Barbera sine facta taxactione
Protomedici.
Item ipse spectabilis dominus Testator legavit, et legat
Magnifico, et spectabili Domino Antonino de Russis videlicet Reverendo eius
devotissimo unum [f. 55] pultrum annorum
quatuor etiam lu pultru stornello fittu
quali allora era all’erba.
Item ipse spectabilis dominus Testator dixit et declaravit,
ac cum juramento declarat se fore et esse satisfactum in praectio praedicti
spectabilis D. Balthassarij de Barresio . . . . . . .
uncias setuaginta quatuor, et resto ad complimentum omnium et
singularum pecuniarum solvantur per ipsum spectabilem dominum Testatorem dicto
spectabili domino D. Gaspari, tam de contanti quam pro bonis compensis in summa
praedicta illas uncias quinquaginta quas ipse spectabilis dominus Don Gaspar
habuit à ditto spectabile Domino Testatore diebus praeteritis nomine veri, et
puri mutui in dorso eius partitis, et electionibus virtute apocarum factarum
manu publica diebus & De quibus unceis quinquaginta ipse spectabilis
dominus Don Gaspar fecerat actum mandatorium Magnifico Fiderico, et Jacobo de
Barresio eius generibus ... actis intelligantur et sint cassi & et ita voluit
et mandavit.
Item ipse spectabilis dominus Testator voluit, et mandavit quod illae unciae centum legatae spectabili Dominae Beatrici Baronissae Sancti Fradelli, et Dominae Donnae Portiae uxoris spectabilis domini Don Gasparis de Barresio eius filiabus in praesenti testamento voluit et vult quod solvantur de contanti ut dixit nihilominus, ipse spectabilis dominus Testator voluit et mandavit quod dictae unciae centum solvantur per ipsum spectabilem dominum D. Fidericum, et illas ipse spectabilis dominus D. Fidericus computare debeat, et habeat in compotum dictae eius praetentionis hereditatis praedictae et hoc . . . . . . in hereditate praedictae, reliquae unciae . . . . . . . . . Domino D. Fiderico et ita voluit et mandavit.
Item ipse spectabilis dominus Testator voluit, et mandavit quod illae unciae centum legatae spectabili Dominae Beatrici Baronissae Sancti Fradelli, et Dominae Donnae Portiae uxoris spectabilis domini Don Gasparis de Barresio eius filiabus in praesenti testamento voluit et vult quod solvantur de contanti ut dixit nihilominus, ipse spectabilis dominus Testator voluit et mandavit quod dictae unciae centum solvantur per ipsum spectabilem dominum D. Fidericum, et illas ipse spectabilis dominus D. Fidericus computare debeat, et habeat in compotum dictae eius praetentionis hereditatis praedictae et hoc . . . . . . in hereditate praedictae, reliquae unciae . . . . . . . . . Domino D. Fiderico et ita voluit et mandavit.
Item legavit, et legat
. . . . . unciae quinque pro Deo et eius anima.
Item elegit eius corpus sepelliri in Ecclesia Sancti
Francisci dictae Terrae indutus ordinis ditti Sancti Francisci et ita voluit,
et mandavit.
Item dictus dominus Testator dixit et declaravit quod super
bonis praedictis Petro de Cachertone habet uncias duas censuales, annuales, et
rendales. Ideo de eis legavit, et legat Venerabili Conventui di lu Carmine
unciam unam. et tt. sex pro [f. 56] pro illis uncia una et tt. sex quos
restabunt super eius bonis Sanctae La Lomia quae bona voluit quod
intelligantur, et sint de cetero dissobligata, restans supradictorum reddituum
ad complementum dictarum unciarum duarum relaxavit, et relaxat heredibus dicti
condam de Cachertone, quia fuerunt male impositae et ita voluit, et mandavit.
Item instituit in eius fideicommissarium et praesentis
testamenti exequutorem Reverendum D, Franciscum Deleo, Vicarium praedictae
Terrae Racalmuti cum pacto intradicto.
Et hoc asseruit esse eius ultimam voluntatem dicti
Testatoris, quam voluit valeat jure testamenti et . . . . testamenti non
valeret, debeat valere iure codicilli non & . . . . . . . . . . . .
Testes sunt hij Videlicet
Ego frater Sigismundus de Agrigento testor
Ego Antoninus de Russis U.J. Doctor interfui et testor
Ego Sacerdos de Leo interfui, et testor
Ego Marcus Piemontisius interfui, et testor
Ego Vincentius Damianus interfui, et testor
Ego Mattheus Damianus interfui, et testor.
Ex actis condam Jacobi Damiano copia per me notarium
Michaelem Angelum Vaccaro notario Racalmuti dictorum et aliorum act.
conservatorem generalem. - Coll. Salv. .
[ii]) APPENDICE
N.° 2
ARCHIVIO DI STATO IN PALERMO
- PROTONOTARO DEL REGNO -
PROCESSI D’INVESTITURE - BUSTA N. 1538 - PROCESSO N. 2872
FEUDO: CONTEA E TERRA DI
RACALMUTO
COGNOME E NOME
DELL’INVESTITO: DEL CARRETTO GIOVANNI
ANNO: 1584
-------
P/ntat./t in officio Regni
Siciliae prothonotari .. die XXVII Augusti XII^ Ind. 1584
.... Vinc. Bottonus
prepositum Regni Fisci .... de Rao p.
Memoriale oblatum et
presentatum in officio Regni Siciliae Prothonotarii .... per Joseph Pompeano
alterum ex peocuratoribus ut constit vigore procurationis celebrate in urbe
felice Panormi in actis no: not. celebrate in urbe felicis Panormi in actis no:
notari Joseph la Mastra die IIJ° mensis Julii proximi preteriti XII^ ind. 1584 cum
bonis testimonialibus et sigillo dictae
ut in urbis in pede illustris don Joannis de Carretto baronis Cerami
filii primogeniti legitimi et naturalis ac heredis particularis illustris
quondam Hieronimi de Carrectis olim comitis terrae Racalmuti ac tenentis et
possidentis ob mortem dicti quondam
illustris Hyeronimi et institutionem heredis sibi factam per ipsum quondam
comitatum dictum terrae Racalmuti cum castro ut constitit vigore solemnis
testamenti celebrati in actis magnifici notari Jacobi Devacanti felicis
urbis Panormi die XIIIJ^ mensis Januarij
XJ^ Ind. 1582 aperti et publicati in
actis eiusdem notari Jacobi Devacante die XJ^ Augusti XI^ ? Ind. 1583 [forse
1582]et transumptati in actis notarii Joseph Lo Mastro die XVI februarii XII^
Ind. 1583.... ad capiendo investituram predictam ob mortem
Ponit qualiter prefatus
illustris don Hyeronimus lo Carretto olim comes dicti comitatus tenuit et
possedit terram predictam Racalmuti cum eius castro pro ut patet per
investituram per eum olim captam die 20 decembris VI Ind. 1561.
Cuius tenorem sibi
protestatur
Ponit qualiter prefatus ill.
don Joannes est heres particularis
predicti comitatus cum juribus et pertinentiis
suie et eius castro pro ut patet vigore capituli testamenti facti in
actis predicti notarii Joseph de Vacanti die XIV^ Januarii XI^ ? Ind. 1582
cuius tenorem sibi
protestatur
Ponit qualiter spect. don
Caesar Lo Carretto veluti procurator prefati illustris don Joahannis lo
Carretto cepit vacua et libera ... comitatum et terram Racalmuti pro ut patet
per actum ... celebratum in terra Cerami in actis notarii Antonini de Gagliano die VI^ Augusti
XJ^ ind. 1583.
cuius tenorem sibi
protestatur
Ponit qualiter Cadaver
prefati ill. don Hieronimi del Carretto
sepultum et defunctum fuit in ecclesia Santae Mariae de Jesu extra
moenia felicis urbis Panormi die 9 mensis Augusti XI^ Ind. 1583 pro ut patet
per fidem authenticam parochialis ecclesiae Sancti Jacobi Maritime eiusdem
urbis felicis Panormi die 14 Julii XII Ind. 1584.
cuius tenorem sibi protestatur
Ponit qualiter prefatus
illustris don Joannes del Carretto pro capiendo investituram predictam predicti
comitatus et prestando juramentum et homagium fidelitatis constituit
procuratorem suum dictum so. Joseph Pompeano pro ut patet per predictam
procurationem.
cuius tenorem sibi protestatur
Ponit qualiter prefatus
illustris don Joannes del Carretto
contendit ? titulum comitatus predicti vigore exequutorie regii privilegii predicti
comitatus date Panormi die 28 Junij V^ Ind. 1577.
cuius tenorem sibi protestatur
Ponit qualiter terminus ad
captandum investituram dicti comitatus fuit eidem comiti prorogatus per ill.
Presidentem per mensem pro ut patet per supplicationem relatam per sp.
Antoninum de Bellis magistrum rationalem regii patrimonii die XVII Julij XII Ind.
1584.
cuius tenorem sibi
protestatur
Investitura spectabilis don
Hyeronimi del Carretto.
Die
XX Decembris V ind. 1561 apud urbem felicem Panormi et in sacro regio Palatio
eiusdem urbis spectabilis dominus don Hieronimum de Carretto filius primogenitus
legitimus et naturalis et heres particularis quondam spectabilis don Joannis de
Carreto olim Baronis terre Racalmuti tenens et possidens ob mortem dicti
quondam sp: don Joannis eius patris et institutionem heredis sibi fattam per
ipsum condam terram predictam Raccalmuti cum eius castro sicuti de possessione
dicti condam sp: don Joannis constat per aliam investituram per eum captam olim
die XI martii p.e ind. 1558 de morte autem successione primogenitura et
possessione predictis constat per testes numero sufficienti receptos per
officium regni Siciliae prothonotarij die XV^ decembris V^ ind. 1561 et
capitulum testamenti in attis egregij notarij Jacobi Damiano ij^ mensis
januarij iiij^ ind. 1560 et attum possessionis de ditta baronia in attis ditti
notarij de Damiano die VIII^ Januarij IIIJ^ Ind. 1560 quam et quos investituram
testes ipsos capitulum testamenti et
attum possessionis huiusmodi .....
Est sciendum qualiter inter
alia capitula sollemnis testamenti condam Ill.mi domini don Hyeronimi Carretto
ultimi ? sub quo decessit clausi et sigillati die XIIIJ mensis Januarij [septembris?] XJ Ind. 1582 et post eius
mortem aperti et publicati in actis m. notarij Jacobi de Vacante die XI^ mensis
augusti XI ind. eiusdem 1583
transumptati in actis meis infrascipti
notariii die XVI septembris XII Ind. 1583 fuit et est capitulum
infrascriptum tenoris sequentis videlicet:
Item dominus spectabilis
testator cum et sub preceptis ordinibus statutis jurisditionibus et aliis
infrascriptis instituit eius heredem particolarem illustem dominum don Joannem Carretto baronem terre Cerami
eius filium primo genitum legitimum et naturalem natum et procreatum ex eodem
domino testatore et ill. domina donna Helisabetta eius uxore in dictu comitatu
et terra Racalmuti eiusque feudis gabellis redditibus vassallis utriusque sui
ipsius comitatus juribus jurisditionibus et pertinentiis suis omnibus et
singulis et suo integro statu et cum
omnibus et singulis oneribus et subjugationibus debitis supra dicto comitatu et
suo jure legitimo dicto ill.i don Joanni
eius filio primogenito competenti supra omnibus et singulis bonis
allodialibus ipsius dicti testatoris nec non ill. dictum don Joannem eius
filium primogenitum instituit eius heredem particolarem in omnibus juribus et
actionibus exspectantibus et
competituris dicto domino testatori pro et emptione quacumque feudorum et
subjugationum in bonis feudalubus eis forte competentibus et competituris in
comitatu .. et terra Racalmuti et etiam in illis unciis nonaginta redditualibus olim debitis
condam m.is Beneditto et Francesco tam supra dictum comitatum olim baronia
dictae terrae Racalmuti
redemptis per ipsum ill.m
dominum testatorem de propriis eius
pecuniis ac etiam in illis uncis septingentis ... solutis et erogatis per ipsum
d. testatorem pro vestimentis et aliis expensis pro ipso dom. don Joannem
tempore sui maritagij de quibus apparent partite tabule et jurium cessiones et
venditoribus pannorum sericorum et aliarum rerum et etiam in illis uncis sexcentis mutuatis per eundem dictum
testatorem dicto domino don Joanni eius filio per dictas tabulas huius
universitatis que fuerunt solute per
eundem dom. Joannem huius Racalmuti pro interusurujsdecursis; item etiam in
omnibus benefattis et melioramentis fattis per ipsum d. testatorem in castro et
dicta terra ac comitatu Racalmuti et maxime in cuneis ? fomarijs viridarijs
molendinis et aliis benefattis in ditto comitato et in mero et misto imperio
dicti comitatus ac titulo dicti comitatus aquisito per dictum dom. testatorem et in omnibus
expensis fattis per ipsum dominum testatorem in pro.. ipsius domini don Joannis
et eius famiglia hic presenti in eius domo et in dicta terra Racalmuti in propria habitatione ipsius testatoris pro
vittis et alimentis nec non in pecuniis solutis dicto domino don Jianni ex
promissione illorum scutorum mille promissorum in contrattu matrimoniali ipsius
domini don Joannis cum ill. donna Beatrice eius uxore baronissa dictae terrae
Cerami celebrato in actis m. notarii Bartholi (o Gerlando ?) de Bassono (o Bascone)
die XXIIIJ mensis martii XII ? Ind. 1568 et etiam in omnibus et singulis
pecuniis et redditibus solutis seu datis et consignatis per ipsum dittum
testatorem dicto quondam don Joanni quocumque et qualiscunque et etiam in
dotibus debitis a dicto domino testatori condam spect. donnae Aldontiae
-----
eius matris de quibus ipse
domus testator de quibus itaque dicta
dos quondam dominae donnae Aldontiae ac predicti reditus unc. 90 et omnia alia
et singula supraditta acrescant ? dicto comitatui et ab eo numquam possint
segregari nec in eius prejudicium et successorum in ipso comitatu possit dictus
dominus don Joannes nec eius successores
disponere alienare nec gravare et hoc pro omni et quocunque jure eidem
dom. don Joanni competenti et
competituro supra bonis omnibus et singulis ipsius dom. testatoris et
ratione .. eius legitime supra bonis
allodialibus ipsius dom. testatoris quoniam sic dictus dominus testator fieri
placuit et ..
Ec
actis meis notarii Joseph lo Mastro Pan.
capitulum testamenti conda.
ill.mi don [Hyeronimi] de Carretto
comitatus et terrae Raghalmuti
Pro
Ill.mo dom. don Joanne de
Carretto
filio primogenito comite
La extratta del detto not.
Joseppi lo Mastro la conoxeranno in la città di Missina li infrascritti
Io magnifico Andreotta Cotta
portieri di cammera
Io magnifico Jesus .. mastro
in la Corte del santo Officio in ditta città
Io magnifico Giovanni
Antonio La Porta sollicitatore
Io JoanPetro di Marottis
sollicitatore
-------
Actus possessionis
Die VIIIJ augusti XI^ Ind.
1583
Cum ill.mus condam d.
Hieronimus del Carrecto comes terre Racalmuti ut Domino placuit mortuus et
defuntus fuerit in urbe felicis Panhormi et ei successerit pro ut dsuccedere
debuit et debet in comitatu preditto ex
patto et providentia principis ill.mus don Joannes del Carrecto et quia
primogenitus filius legitimus et naturalis et indubitatus successor virtute
suorum privilegiorum et aliorum actorum et scripturarum
propterea hodie preditto die
sp. d. don Caesar del carrecto de civitate Agrigenti m. n°. cognitus presens
coram nobis in dicta terra Racalmuti
tamquam procurator prefati ill.mi dom. don Joannis virtute procurationis
celebrate in actis meis die VII presentis mensis virtute dictorum suorum
privilegiorum et quorum eciam jurium contractuum et scripturarum et cum omni
meliore modo et forma quibus melius et utlius dici fieri et excogitari potuit
in favorem et utilitatem ipsius ill.mi d. don Joannis tamquam filii primogeniti
et indubitati successoris ob mortem prefati ill.mi d. don Hieronimi del
Carretto eius patris ex pacto et providentia principis vigire suorum
privilegiorum et omni meliore modo et nomine et continuando possessionem in qua
fuit et est et quibus opus est ad nomen ipsius ill.mi don d. Joannis cepit et
apprehendit realem attualem naturalem corporalem vacuam liberam et expeditam
possessionem dictae terre Racalmuti comitatus et status jurisditionis civilis
et criminalis ac meri et mixtri imperii et aliorum jurium et continentium
suorum universorum.
Et per me infrascriptum
notarium ad instantiam et rogationem nob. sp. d. presentis vocantis serie et
ipse dominus .. per eum pro eius nomine .. inductus insinuatus ? positus et
immissus fuit et est in eadem possessione terre preditte comitatus et status
cum omnibus et singulis suis juribus et aliorum suorum pertinentiis universis
.... eiusdem integro indiminuto statu,
jurisditione civili et criminali meroque et mixto imperio ad dictum comitatum
et statum spectantibus et pertinentibus vigore dictorum suorum privilegiorum et
et aliarum scripturarum. Et hoc per apprehensionem clavium castri apertionem et
clausuram ... januarum
------
introitum et exitum
deambulationem in eo et eius stantiis
et remotionem destitutionem et revocationem officii castellanie in persona
magnifici Joannis Bartoli Chiccarano et
officii Secretie in persona magnifici Jo: Antoni Piamontesi, officii capitanei
et judicis et magistri notarii in persona magnif. Artalis Tudisco Nicolai de
Monteleone et Rayneri Fanara et eorum substituturum et officii juratie in
persona m. Martini Rizo Antonucii Monreali Philippi Vaccari et Nicolai
Capoblanco et officii magistri
notarii.... herarij fiscalis in persona
mag. Jacobi Puma et no. Pauli Cachiaturi.
Et per novam eletionem et
creationem in officiis predictis et in presonis predictorum et eorum
substitutorum ad beneplacitum et usque ad aliam creationem officialium et per
alias circumstantias .. et adhibitas et alia signa demostrantia ipsam
possessionem et in signum vere realis
actualis naturalis et corporalis possessionis et unde ad cautelam predicti
ill.mi d. don Joannis certi ...
veritatis et huius rei testimonium factum est presens instrumentum per me not.
Antonini de Gagliano regi publici notari terre Cerami ipsius regni vocatur
rogatur et registratur suis die loco et tempore valiturum
presentibus pro testibus
clerico Francisco Nicastro m.° Petro Romano m.° Marino de Mulè et m.° Petro
Cachiatore
Eodem pro extensione possessionis preditte fuit accessum per me
predictum infrasciptum notarum et dictum sp. don Caesarem del Carretto procuratorem
cum testibus infrascriptis extra terram
Racalmuti et ad feudum dictum de Racalmuto, feuda de Donnacale (Donnafala?),
Garamuli. Culmitelli viridarum flumarias
vineas dicti comitatus et apprehensa possessio ad nomen dicti ill.mi do. don
Joannis intoitum et exitum ...
concessionorum herbarum ob ren.. arborum inter lapidum de conce... aquarum et alia signa et sollemnius demostrantia
ipsam possessionem ... testis Nicolaus
de mastro Simone, m.° Petrus de pomis et m.° Petrus Buxemus.
Ex actis mais not. Antonini
de Gagliano Regij p. notarii Cerami et
per regnum
Coll. Salva
Nos Jurati terrae Cerami
omnibus et singulis presentes visuris fidem indubitatam facimus quod prefata
... superius sua manu propria subscriptus
----.
fuit et est publici notarii
.. autoritate fidelis et legalis ditte terrae et per totum regnum cuius actis
copiis et extrattis in sudicto regno omni facie ? adhibetur .. fides et ideo prescitte copie actus
possessionis tamquam autentice quilibet indubiam poterit prestare fidem in
cuius rei et ... fieri facimus suis subscriptionibus sigillo
munitis. datis Cerami die 24 dicembre XII ind. 1583
+ Joannes Martinus Se.. J.
+ Hanibal La missinia
juratus [Apposto il sigillo che è indecifrabile]
-----
Proc.o ad capiendum
possessionem
Die VII^ augusti XI^ Ind.
1583
Presenti scripto
publiconotum facimus et testamur quod ill.mus dominum don Joannem del
Carrettodominus et baro terre cerami filius primogenitus legitimus et naturalis
et indubitatus successor ill.mi domini don Hieronimj del Carretto Comitis
Racalmuti infirmi et laborantis in externis in urbe fel. Panhormi ut asseritur
et per literas testatur. m. co. presens coram nobis omni meliore modo etc.
sponte fecit constituit creavit et solemniter ordinavit in suum verum legitimum
et indubitatum procuratorem actorem factorem etc. spett. d. don Cesarem del
Carretto Civitatis Agrigentis licet absentem tamquam presentem ad vice
nomine et procuratorio ipsius ill.mi d. don Joannis constituentis et pro eo se
personaliter conferendum in dictam terram Racalmuti et eius territorium et quo
opus erit sequuta tamen morte ipsius ill.mi d. don Hieronimi continuandum et
capiendum ... opus est possessionem dicte terre et comitatus et status
Racalmuti et jurisditionis civilis et criminalis merisque et mixti imperij et universorum suorum jurium et pertinentium
officiales destituendum removendum et revocandum et alios de novo creandum et
eligendum ...
confirmandum ut
Capitanium Judices Secretum Juratos
Magistros notarios et alios quosvis officiales et omnia alia faciendum que in
primum necessaria fuerunt et eidem provuratori placuerit et benevisum fuerit.
Et de ipsis possessione revocatione mutatione eletione et confirmatione
quoscumque actus necessarios requisitos et opportunos fieri faciendum et mandandum
se protestandum insinuandum se constituendum
Et consensum dans et
concedens permittens se ratum confirmatum
sub ..
Testes m. ... et Antoninus
La Missina et m. Jo Franciscus Schillaci Terrae cerami
Ex actis meis not. Antonini
de Gagliano Regii publici Not. Cerami et per totum regnum
coll. salva.
Nos Jurati terrae Cerami
omnibus et singulis regni officialibus presentes visuris fidem facimus quod
prefatus magister notarius Antoninus de Gagliano superius sua manu propria
subscriptus fuit et est regia autoritate
publicus notarius fidelis et legalis dicte terrae et pro toto hoc Siciliae
Regno cuius actis copiis et extrattis in judicijs et extra omnifariam adhibetur .. fides et ideo suprascripte copie
procurationis tamquam autentice quilibet
indubiam poterit prestare fidem in cuius rei et
... fieri fecimus nostris
subscriptionibus sigillo munitis. datis Cerami die 24 dicembre XII ind. 1583
.+ Hanibal La Missinia
juratus
+ Joannes Martinus Se.. J
[Apposto il sigillo che è
indecifrabile]
---
Fides mortis ill.is don
Hyeronimi del Carretto
Die 14 Julii XII^ Ind. 1584
Nos P. Raphael de Natale et
P. Dionisius de Martina Capp.ni Parr.lis
Ecc.e S.ti Jacobi Maritimae u.f. Panhormi fidem indubitatam facimus omnibus, et
singulis has presentes visuris, lecturis, et audituris quod in uno ex libro
dictae Eccl.e in quibus notantur mortua, invenitur nota tenoris sequentis. V.D.
Die nono Mensis Augusti XI^
Ind. 1583
Fu sep.to in S.ta Maria de
Giesu extra moenia lo Ill.mo s.or Do’ Geronimo Lo Carretto conte de Racalmuto.
In quorum fidem, et
testimonium predictam notam nostra propria manu subscripsimus suis die loco, et
tempore valiturama.
dat. Pan: die precalendato
+ P. Raphael de Natale
Capp.us ut supra
+ P. Dionisius de Martina
Capp.us ut supra
Coll. facta
[segue in calce e nella foto
n. 18 del retro la lunga formula di convalida delle firme dei due precitati
cappellani in data 17 luglio 1584 a firma di Joanne de ponedo mag. not. e con
sigillo che risulta indecifrabile]
---
Proc.o ad capiendum
investituram et prestandum juramentum
Die IIJ Julii XII^ ind. 1584
Presenti scripto publico
notum facimus et testamur quod Ill.mus dominus don Joannis del Carretto Comes
Rayhalmuti ... mihi not. cognitus coram nobis omnibus melioribus modis etc.
sponte constitit creavit et sollemniter ordinavit eius veros legitimos et
indubitatos procuratores actores et fattores m. Joseph Pujades ? et Scipionem
Birignami ? licet absentem tamquam presentem et quemlibet eorum in solidum tam .....
investituram dicti sui
comitatus Rayhalmuti ... ob mortem quondam ill. dom. d. Hieronimi del Carretto
olim sui patris et virtute et autoritate suorum privilegiorum ... et successionum ...
item et prestandum
juramentum homagiij
....
atque causam ...
constitutionis
------------
[
d.. et allegandum ....
unde...
---
Testes Cesar Gallo et
Carolus ...
Ecx actis meis not. Joseph
Lo Mastro Pan.
Coll. facta
[segue in calce l lunga
formula di convalida della firma del notaio Giuseppe Lo Mastro in data 1o
luglio 1584 a firma di Joanne de Pinedo ? mag. not.]
Philippus etc.
Universis in hoc Sicilie
Regno Ill.bus sp. m.cis nob: magistro
Just.rio presibus tribunalium judicibus mag. regie curie m.is racionalibus
Th.rio et con.ri regii patrimonij advocatis
quoque per procuratoribus fiscalibus ceterisuq demum universis et singulis
officialibus presentibus et futuris eiusdem Regni majoribus et minoribus
quocumque officio titul. autem sine dignitate fungentibus cui vel quibus
presentes presentate fuerint consiliarijs et fidelibus regijs dilectis salutem
Sacra Catholica Majestas
regis domini nostri per eius sacrum Regium privilegium omni qua decet
sollepnitate expeditum providet et mandat sub forma sequenti: V.D.
Nos Philippus Dei gratia rex castelli Aragonum legionis utriusque
Siciliae Hierusalem Hungarie Dalmatie Croatie Navarre Granate Toleti Valencie
Gallurie Maiorcarum Hispalis Sardinie Cordube Corsie Martie Grennis Algarbiorum
Algezare Gigraltaris Insularum Canarie nec non Insularum Indiarum Terre Firme
Maris Oceani Archidux Austrie Dux Burgundie Brabanice et Mediolani comes
Barcinone Sandrie et Tirolis dominus Viscaije et Moleni dux Athenarum et
Neopatrie comes Rossilionis et Ceretanie marchio Oristani et Gozeani universis
et singulis presenturum serie inspecturis tam presentibus quam futuris fuit
ille mos apprime antiquus nobis ut qui serviciis propriis ac maiorum
suorum illustrantur honoribus quoque et
titulis cohonestaverunt quare cum multis in rebus magni ponderis et momenti que
tam pacis
-------
quam belli tempore sic in prefato nostro ulterioris Sicilie Regno quam
alibi se se obtulere sp. fidelis nobis dilectus don Hieronimus Carrettus ex
marchionibus Savone eius insignite virtutis ac infrascritta animi documenta non
absque fortunarum factura et sanguinis effusione eviderit consideramus quam
modo procedessorum suorum insignia obsequia que ser.mis retro regibus felicis
recordationis ubi illa necessitas exposcebat
fideli animo promptaque voluntate
exhibuere vetustamque nobilitatem et
splendorem familie Carrettorum que
tantum in prefato regno verum in aliis proceris nostris et exteris
titulis variis ornata illustrata ac insignita est si modo relinquomus celebres
alios viros ex eadem stipite
discendentes qui merito preclaras ac sublimes dignitaties ecclesiastice status
nacti sunt.
Volentes igitur erga
prefatum don Hieronimum Carrettum gratos nos exhiberi ut omnia supra dicta
exposcunt ac intelligentes ipsum bonis fortunarum satis predictum esse non ab
re nostra alienum esse diximus et terram Racalmuti quam sub titulo baronie
justis et legitimis titulis in feudum a nobis ac regia nostra curia prefati
nostri Ulterioris Sicilie regni cum ipsius castri terris vassallis
vassallorumque redditibus juribus actionibus jurisdictionibus et integro eorum
statu alii prehemenentiis juxta formam suorum privilegiorum et investiturarum
se asserit tenere et possidere, in comitatus titulum gradum et honorem
erigi illustrari et insigniri juberemus tenore presentium ex certa scientia
consilijque nostri penes notassistentis maturaque delibera curie prohabita ex
gracia speciali regiaque auctoritate nostra terram ipsam Racalmuti in comitatus
titulum eregimus insignimus et illustramus teque eundem don Hieronimum
Carrettum dicte terre comitem tuosque heredes et successores ordine successorio
facimus creamus constituimus et ordinamus illosque comites de racalmuto dicimus
et nominamus ab aliisque in omnibus et quibuscmque attibus et scrpturis dici et nominari volumus
et perpetuo reputari decernentes et
volentes ut deinde tu idem don
Hieronimus Carrettus tuique heredes et successores predictis omnibus et
singulis graciis privilegiis prerogativis juribus dignitatibus favoribus
immunitatibus preheminentiis libertatibus exemptionibus uti frui et gaudere
possint et valeant quibus huiusmodi titulo et honore decorati potiti sunt seu
quomodolibet potiuntur et gaudent potirique et gaudere possint consueto ordine
vel de jure ita ut in prlamentis et agregactionibus titulatorum et baronum eiusdem regni et
aliorum per nos ac successores nostros et proreges in dicto regno pro tempore
existentes faciendis tamquam comes dictae terre vocari tractari et honorari
debeas ac a nobis et ipsis tua dignitas gradus et locus observetur ut solitum
est statuentes et declarantes expresse
quia ? presentis tituli
concessionis privilegium
-------
sit et esse debeat tibi don Hieronimo Carretto tuisque heredibus et
successoribus predictis futuro et presente stabile reale validum et firmum
nullumque in judiciis aut extra sentiat dubitari ob actum defectum involucrorum aut noxie
cuiuslibet alterius detrimentum sedd in
suo semper robore et firmitate pervenerit fidelitatem nostram juribusque
nostris et alterius semper salvis et reservatis serenissimo propterea
Ferdinando Principi Austriarie ? et Gerunde filio primo genito nostro
clarissimo ac post felices et longevos
dies nostros in omnibus Regnis et dominiis et dom.. nostris Deo propitio
inmediato heredi et legitimo successori intentum aperientes nostrorum nostrorum
sub paterne beneditionis obtentu dicimus eumque rogamus illustribus vero spett.
nob. magnificis dilectis consiliariis presentibus nostre m. r. c. patrimonii ac
sacre conscientie judicibus nostre m.r.c. magistris Rationalibus Th.rio et consiliari nostri regigii
patrimonii advocatis quoque et
procuratoribus fiscalibus uterisque demum universis et singulis officialibus et
subditis nostris maioribus et minoribus in dicto ulterioris Siciliae Regno,
constitutis et constituendis dicimus et distinte percipiendo mandamus ad
incursum nostre indignationis et ire penarumque unciarum mille nostris inferendarum
herariis virtute presentum nostrarum concessionum omniaque et singula de supra
contenta a prima eius linea usque ad ultimam tibi prefato
......
don Hieronimo Carretto tuisque heredibus et successoribus teneant et
observent tenerique et observari faciant inviolabiliter per quoscumque juxta
eius seriem continentiam ac tenorem plenioris cauti secus agere fieri ne
permitteri ratione aliqua sive causa pro quanto dictus serenissumus princeps
nobis morem gerere ceteri autem officiales et subditi nostri p.ti prescriptam
penam cupint evitare in cuius rei testimonium
presentes fieri jubimus nostro comuni negociorum prefati ulterioris
Sicilie Regni sigillo impendenti munitas.
Dat: Ins.to L.so Regali die XXVII mensis Junii anno a nativitate Domini
millesimo quingentesimo septuagesimo sesto regnorum autem nostrorum videlicet
Hispaniarum et ulterioris Sicilie anno vigesimo primo citerioris Hierusalem et
aliorum regnorum anno vigesimo tertio.
Jo el Rey v.t
princeps milit v.t Ramondettus
Rs v.t
Ideaque ? pro Th.rio generali et consiliare Sicilie Dominus rex mandat mihi
Didaco de Vargas solvat in exequuturiis Avolas protaxatore in privilegiorum Sicilie XV fol. 159. Pre.. ex.. Ill.mi domini
viceregis Panhormi die primo Jnij V^
Indicionis 1577 et mandat excellencia sua quod sp. cons. regij patrimonij
recognoscat et referat Valerius Arcabaxus
..............
secretarius et referendarius
Pan: die V° Junii V^
Indicionis 1577 facta relatione et recognitione predicta sua excellentia
providet et mandat quod fiant exequutorie
sub visione sacri Regij consilii Hoczes ? proconservatore et volentes
nos ut tenemur regjs obedire mandatum pronnidimus et ita harum serie vobis et
vestrum cuilibet dicimus committimus et expresse mandamus quatenus dictum
preinsertum regium privilegium omniaque et singula in eo contenta exequamini
compleatis ? et inviolabiliter observatis per quos dicit faciatis ad unguem juxta sui seriem continenciam et
tenorem pleniorem ac de verbo ad verbum a prima linea usque ad ultimam et non
secus agatis agire permittentes ratione aliqua sine causa pro quanto vos
officiales quibus pena imponi potest graciam regiam charam habetis nobisque
vero quibus imponi potest
-------
sub pena florenorum mille
fisco regio applicanda
Dat: Panhormo die XXVIIJ
Junij V^ Ind. 1577
M. Ant. Colonna
Cifontes de heredia
Pres:
Modestus Gambacurta Pres.
v.t Franciscus Rizuli
Ottavius del Bosco
Jo: Batta de Ballis Guglielmus Pujades generalis
Th.ius Petrus Augustinus
Carolus Infontanetta
Locedellus
Don Galeottus Olatamoni Hoches
proconservatore
Jo: Jacobus Contarini
Marianus
Blasius Magnanus
Bononius
D. Petrus de Ferro f.p.
Antoninus de Ballis M.R.
D. Petrus de Gregorio pro
prothonotario
Antoninus Xibecca
Dominus vicerex m.t mihi Valerio Arcabuxo ...
de sacro cons.o presentes in cur..
R.C. fol. 476
ex registris regie
cancellarie hius regni Sicilie extratta est
Coll. sal.
Vincentius Gabriel secundus
magistrus dicte Regie Cancellarie.
------------------
Ill.mo Signore
Don Gioanne Carretto conte
di Racalmuto ha di prendere la investitura di detto contato per la morte del
condam Ill. don Geronimo Carretto suo padre, successoli, del quale prese la
posessione cum juribus et pertinentiis suis e perchè lo veni a periri il termino
et instantia dello anno alli octo di augusto proximo da venire, che per alcuni
impedimenti non li ha possuto sin ad hora prendere, supplica Vostra Signoria
Ill.ma sia servita quelli prorogarsi di altri mesi dui...
.......
Ill.mo Signore
Don Gioanne Carretto conte
di Racalmuto ha di prendere la posessione
.....
Messane XII^ Julii
XV^ Ind. 1584
Habeat menses ‘’ [di
proroga?]
..
.. Gio Maria
del
Conte di Racalmuto
Messane XVIII Julii XV^ ?
Ind. 1584
Tribunal R. P.nii referat
pro die adnotata
mense XVII Julii XV? Ind.
1584
sp: f.p. referat
reg. per sp: de Ballis cons.
..
Dice che ha di prendere la
investitura di detto contato et perchè havi havuto travagli nello taxari delli
doti di paragio delli soi sorelli quella non ha possuto prendere et li veni a
periri il termino del anno supplica v.s. ill.ma quello prorogarsi di altri
mesi dui
...
habuit et habet ...
Habui pro jure meo pr.nti
processus investiture una cum registro uncias quinque tt.nos 3.7.3
Leander de Parchi proregio
locumtenente in officio p.
...
.. potrà far la conta de la
.. 5.3.7.3 tanta nel
processo
... et delibatio
... 1600...
Processus investiture
comitatus terre Racalmuti Pro Ill.e don Joanne del Carretto
Habui unc. unam et tt. decem
et octo
coll. salva
XIII^ Ind. 1584 et 1585
die 29 augusti XII^ Ind.
1584
Habui in .. tt. 3.7.3. pro
presente investitura presentis processus et regestri investiturae comitatus
Racalmuti
Mattheus de Brandisiis
Messane die VI^ mensis
Settembris XIII^ Ind. 1584
prestitit juramentum in
formis presentibus prestationibus spett. don Cesare de Marchisio barone
Scalette sp: .. [Joanne ?]de Ansalone
pro The.sio ... Philippus ? Garhon ? reg. ....
Messane 3 Septembris 1584
Solitis... fiat investitura
juribus regis et alterius cuiucunque semper salvis
de
Rao f.p.
Nessun commento:
Posta un commento