1¾���«�������� e �Ì
������������������������������������������������������������������
������������������������������s+l2< nr50ms10
^[Relatio status Ecclesiæ et dioecesis Agrigentinæ ad SS.mum
Dnu.m Innocentium Divina providentia Papam XII ab moderno
eiusdem Æcclesiæ episcopo transmittenda, atque Sacræ
Congregationi S.C.S. per specialem nuncium presentanda,
instante obligatione Sacra Limina visitandi pro triennio 38°,
stante impedimento episcopi, prout præfatus nuncius per
pubblica documenta eamdem Sacram Congregatione reddet
certiorem.^[ !
c ^Emin.mi et RR.mi PP.^ !
Non ante diem septimum Settembris anni iam evoluti 1697, hanc
ecclesiam et dioesesim primùm gubernandam suscepi: et cum
statim mihi curae fuisset, scire onera, ac munia obire proprio
muneri incumbentia, compertum habui ex litteris istius Sacrae
Congregationis datis Romae sub die 11 Xbris 1694; quod ab
antecessore episcopo ad sacra limina visitanda pro tiennio
36-, iam decurso, speciali nunctio destinato, ex Apostolicæ
Sedis dispensatione fuit idem nuntius admissus ad
satisfaciendum præfato muneri pro triennio 37° tunc currente,
onere tamen adiecto ut præfato triennio durante statum
ecclesiæ transmicteret. Verum prædictus antecessor episcopus
e vivis ante elapsum triennium fuit sublatus; quare et longa
infirmitate detentus, et gravi senectute, præpeditus oneri
facere satis non potuit. Hinc ego rei certior factus, ut nec
muneri deessem, nec ea quae ignorabam esponerem supplices ad
Sacram istam Congregationem preces porrexi, quatenus prorogare
dignaretur tempus, quo memorata status relatio transmittenda
veniret: qua prorogatione semel et benigne concessa, antequam
præfinitum tempus elaberetur, visitationi dioecesis institi.
Hac peracta, relationem status ecclesiæ et dioecesis
humiliter ac reverenti animo exibeo, sperans, me Sacram
Congregationem edocturam quae confirmanda, quae corrigenda
putaverit. !
Tota igitur Dioecesis complectitur sex civitates; oppida
quinquaginta septem; ecclesias sub jurisdictione ordinarii,
praeter Monialium et Regularium, quadringentas octoginta
septem; Monialium Monasteria Ordinariae Jurisdictioni pariter
subiecta viginti sex, cum altero monasterio subdito
Regularibus Ordinis Praedicatorum ; conventus regularium
centum et octo; sacerdotes seculares milletercentum
septuagintatres; clericos in maioribus et minoribus costitutos
mille centum quatuor; animas vero bis centum quinquaginta
quinquemille ducentas et decem. !!
f-l1 Civitates Conventus !
l2 _et oppida_--_Ecclesiæ_--_Monast.a Monialium_--_Regularium_ !
63 487 27 108 !!!
_Sacerdotes_------_Clerici_----_Animæ_ !
1.373 1.134 255.210. !!!
c f+ _^AGRIGENTUM_^ !!
Civitas pervetusta totius dioecesis caput: sita in Regno
Siciliae ad prospectum Meridianum Maris Mediterranei, atque ab
eo quatuor distans milliarijs, prae altis muris circumvallata,
ubertate camporum circumcirca conspicua, ac in dorso montis
aedificata, in cuius supercilio Ecclesia Cathedralis, cum
episcopali palatio eidem contiguo, constructa est, primò
quidem sub auspicijs Assumptionis B.mae Matris, deinde S.
Jacobi Apostoli, ac demum S. Gerlandi Episcopi Agrigentini
Confessoris, Civitatis Principalis Patroni. Templum hoc
magnificentissimè, ac pulcherrimè constructum duobus organis
paris nobilitatis decoratur: nec deest stipendium sufficiens
pro organista, et choro musicorum, qui solemninaoribus diebus
magno populi concursu et devotione laudes divinas concinunt. !
Chorus pro horis canonicis persolvendis, quibus intersunt
omnes, qui de iure deberit interesse, in medio templi iuxta
morem regionis existit; Non quidem magnificentiæ
Templi correspondet, sed (Deo dante) quamprimum debita iam
contracto persolvero expensis certè non parcam,
sed structuræ Templi Chori structuram conformare conabor. Ad
latus eiusdem Templi turris præalta pro campanis, et minoribus
tintinnabulis sonorum concertum efformantibus cernitur
ædificata . !
Sacrarium sive Sacristia expensis Mensæ Episcopalis modò
contruitur, ex quo antiquum nec magnitudini Templi consonat,
nec ob angustiam aptum, et sufficiens reputatur tum pro
ministerio, tum pro supellectilis sacræ custodia. !
Decoratur Ecclesia pluribus, et insignioribus Santorum
Reliquiis, decentissimé conservatis: Nam præter integrum
corpus Sancti Gerlandi Episcopi, et confessoris, quod in
sacello tribus clavibus observato, atquæ in arca magna
argentea inclusum custoditur, frustum Sanctæ Crucis Christi,
cum Spina Dominicæ Coronæ, Capillus Beatissimæ Virginis, Caput
Sanctæ Victoriæ Virginis, et Martyris, Ossa Sanctæ Annæ,
Sancti Viti, atquæ aliorum Sanctorum Martyrum, et Confessorum,
quorum nomina in thecis descripta apparent, asservantur, atquæ
devota fidelium veneratione coluntur. !
Ultra Aram Maximam quatuordecim alia Altaria consona symmetria
sunt ædificata, atquæ ad sinistram alam Ecclesiæ Capella
specialis pro Sacrosancto Eucharistiæ Sacramento: in quibus
singulis diebus ingens numerus Missarum celebratur, tum ob
fidelium devotionem, tum in satisfactionem onerum
beneficialium, et piorum legatorum: atquæ inter illa unum
privilegio Apostolico gaudet, pro adiuvandis Purgatorii
animabus. !
Abundat supellectili sacra, et pretiosa; atquæ in dies, Deo
dante, spero magis ac magis sacros ornatus augendos. !
Episcopatus est de Iure Patronatus Regis Catholici, cuius
annui redditus duodecim millia scuta circiter monetæ Regni: ex
his Episcopus annuatim contribuere præfato Regi pro Regni
necessitatibus ex concessione Apostolica scuta bis mille
centum et ultra ter mille et amplius diversis Pensionarijs:
quingenta pro fabrica Ecclesiæ: biscentum quinquaginta pro
Seminarij subventione: centum pro quadragesimali Concionatore:
alia centum pro distribuendis in die Purificationis Beatæ
Mariæ Virginis candelis ceræ elaboratæ, preter alia onera
minoris momenti. Reliquum in domus, et familiæ sustentatione
nec non in pauperum, et Ecclesiarum adiumentum erogatur. !
Collegium Canonicorum iuris scientia, nobilitate, ac exemplari
morum honestate conspicuis numero viginti apprimè
nobilitatur. Quatuor continet Dignitates, Decanatum,
Cantoriam, Archidiaconatum, Thesaurariatum. Cæteri Canonici
suis ordinibus Presbyteratus, Diaconatus, et Subdiaconatus
intyer se discernuntur. Sunt de Regio Jure Patronatus duæ
dignitates, Decanatus, et Archidiaconatus, et pariter tres
aliæ Præbendæ Canonicales: Cantoris vero Dignitas perpetuo a
Sede Apostolica provisionem expectat, sicut Thesaurarij ab
Episcopo; Reliqui Canonocatus sunt liberæ collationis, et
iuxta Regulas Cancellariæ Apostolicæ conferuntur. Præbendæ
valde discripant qùoad proventus; etenim aliaæ pinguores, aliæ
tenues, aliæ nihil penitus fructum continent: remanentibus
dummodo pro huiusmodi Canonicis distributionibus quotidianis. !
Pro horis Canonicis, ac Divinis Officijs peragendis
superadditur Capitulo numerus quadragintaocto Capellanorum,
seu Mansionariorum, ut vocant, partim de Jure Patronatus,
partim ab Episcopi libera electione pendentium, ex quo valde
Chorus decoratur, et magna cum solemnitate quotidie divina
peraguntur. !
Erecta invenitur Præbenda Theologalis iuxta S. Concilij
Trid.ni decretum, assignata sufficienti congrua, cum onere bis
in hebdomada in Ecclesia Cathedrali lectionem habendi.
Theologus tamen de corpore Capituli non est: puto quia tempore
provisionis inter Capitulares Theologus lectionibus aptus, non
fuit inventus. !
In Civitate tres Ecclesiæ Parochiales sunt erectæ, quarum
prima Cathedralis cum animarum cura penes Capitulum , pro
cuius exercitio ob eodem singulis annis præficitur Magister
Capellanus de corpore Capituli, qui, adiunctis duobus alijs
Capellanis, muneri incumbit. Adiungitur Cathedrali altera
sacramentalis Ecclesia, in qua per Ministros ad id assumptos
pro commodiori administratione Sacramenta populo ministrantur.
Aliæ duæ Parochiæ suos habent Beneficiatos perpetuos, ac
distinctos limites pro cura animarum gerenda. !
Seminarium Clericorum prope Ecclesiam Cathedralem insigniter
ad modum floret, erectum iuxta S. Concilij Trid.ni decretum,
atquæ ad eiusdem decreta gubernatum: in hoc expensis Seminarij
triginta sex Clerici aluntur plures tamen alij cum parentum
congrua contributione ibidem convivunt. Præter Rectorem et
alios ministros pro rei familiaris administratione, et
custodia sustentat Collegium tre Lectores pro Grammatica, et
Humanioribus litteris, Lectoresque Philosophiæ, Theologiæ
scholasticæ, et Moralis, Juris Canonici, et Civilis: quare nil
deesse videtur ad perfectam generalium studiorum
Universitatem. Lectoribus præfatis, et Ministris competentia
salaria sunt assignata; Unde magnus habetur concursus
discipulorum tam civium, quam exterorum, et Agrigentinum
Seminarium præclari nominis in hoc Siciliæ Regno gloriam
adeptum est. !
Ereptus pariter invenitur Mons Pietatis, in quo statis diebus
pecuniæ, pignoribus acceptis mutuo pauperibus dantur cum eorum
magno levamine: à duobus Canonicis gubernatur. !
Xenodochium pariter extat ad pauperes infirmos curandos, atquæ
ad recipiendos pueros expositos, eosque alendos, ac educandos
fundatum: in quo Sacerdos est perpetùo designatus, ut infirmis
Sacramenta ministret. !
Tria sunt etiam in Civitate Sancti monialium Monasteria
Ordinario subiecta. Primum Cisterciensis Ordinis in quo
triginta Moniale Chorales professæ, de Regulari observantia
optimè meritæ cum competenti numero Conversarum. Secundum
Tertij Ordinis S. Francisci quindecim Monialibus constans, cum
conversis opportuno numero in eo degentibus. Tertium eiusdem
Ordinis vigintiquinque Professas, et Conversas ibidem congruo
numero commorantes, continet. !
Adest præterea Domus Puellarum Virginum Orphanarum ad numerum
quadraginta quinque: hæ ab Episcopo pro maiori parte
sustentantur. !
Insuper domus Patrum Congregationis Oratorij, in qua
reperiuntur Sacerdotes tres, Clerici duo. !
Regularium iurorum Cænobia decem sunt !
1. Ordinis Prædicatorum, in quo Sacerdotes septem, Clerici
quatuor, totidem conversi. !
2. Minorum Conventualium: Sacerdotes quinque, Clerici
quatuor, totidem laici. !
3. Carmelitarum: Sacerdotes tre, laici duo. !
4. Ordinis Sanctæ Mariæ de Mercede Discalceatorum: Sacerdotes
quatuor, laici tres. !
5. Eremitarum S. Augustini: Sacerdotes duo, unus laicus. !
6. Minorum S. Francisci de Paula: Sacerdotes tres, Clericus
unus, et unus laicus. !
7. Minorum Reformatorum S. Francisci: Sacerdotes sex, Clerici
quinque, totidem laici. !
8. Eiusdem Ordinis: Quatuor Sacerdotes, totidem laici. !
9. Capuccinorum: Sacerdotes sex, laici quinque. !
10. Tertij Ordinis S. Francisci: Sacerdotes quinque, Clerici
duo, laici quatuor. !!
Plurimæ adsunt Confraternitates, et Congregationes laicorum.
Ecclesiæ intra Civitatem, et extra muros sub Ordinarij
Jurisdictione ad numerum triginta ascendunt. !
Clerus præter Canonicos, et Mansionarios præfatos numerat
Sacerdotes septuagintatres, Clericos in Maioribus, et
Minoribus, Centum. !
Anmarum numerus in Civitate, et suburbio sexdecem mille
ducentæ quadragintaquinque. !!
c ^_SACCA CIVITAS_^ !!
Ad ripam Maris Mediterranei sita, et Catholico Regi immediatè
subiecta, ante hoc seculum amplissima fuit: Civilia tamen
bella illi magnam populi partem adimerunt. !
Stabet Parochialem Ecclesiam, ubi per Archipresbyterum, cuius
electio libera secundum Regulas Cancellariæ fit, cura animarum
totius Civitatis exercetur. Fructus beneficij ad scuta centum
quinquaginta ascendunt. Eidem Archipresbytero cura est aliarum
duarum Ecclesiarum, in quarum unaquaque Sacramenta
ministrantur pro maiori populi commoditate; assumptis ad
Sacerdotibus ipsius expensis. !
In Ecclesia Maiori quotidie per Sacerdotes, ad id designatos,
Officia divina persolvuntur. !
Adsunt in Civitate, Mons Pietatis pro pignorantibus mobilibus
ad favorem pauperum. !
Domus Hospitalis pro infirmis curandis, quæ paucis ab hinc
annis concessa fuit fratribus S. Joannis de Deo; infeliciter
tamen: nam antea ibidem aliqui pauperes curabantur, modò verò
fratres in solam sui sustentationem redditus omnes consumunt,
neque illis cura est instituti; sed otiosè vivendo piam
testatorum voluntatem defraudare videntur. Quia tamen exempti,
opportunum remedium adhibere nequivimus. Emin.mi PP. pro eo,
quo pollent, Catholico zelo, mandata impartiri dignabuntur,
prout expediens visum fuerit. !
Monialium Monasteria quinque. Quatuor sub ordinaria
jurisdictione, alterum sub cura Fratrum Ordinis Prædicatorum.
In Primo eorum, quæ sub Ordinaria Jurisdictione, ac Regula S.
Benedicti Deo famulantur, triginta septem sunt Moniales Choro
addictæ, cum undecim conversis: in secundo, quod extra moenia
Civitatis est situm, septemdecim professæ Chorales, et decem
Conversæ: in tertio Professæ undecim, septem conversæ: in
quarto demum cum sex conversis quindecim Chorales Professæ.
Quod sub Regula, et Jurisdictione Ordinis Paedicatorum, novem
numerat Velatas, quinque conversas. !
Domus Orfanorum Virginum ad numerum triginta, quæ piorum
eleemosynis aluntur. !
Domus Convertitarum, et male nuptarum, quæ valde angusta, et
paupertate gravis admodum valet retinere. !
Regularium virorum novem Conventus. !
1. Ordinis Prædicatorum, in quo Novitij educantur, ac in eo
sex Sacerdotes, cum Novitijs decem, et laicis quinque
commorantur. !
2. Carmelitarum, quod Sacerdotibus duodecim, duobus Clericis,
et tribus laicis constat. !
3. Tertij Ordinis S. Francisci, in quo tres degunt Sacerdotes,
cum duobus Laicis. !
4. Minorum de Observantia, in quo sex Sacerdotes, Novitij sex,
quatuor laici sustentantur. !
5. Eremitarum S. Augustini, quod Sacerdotes tres, unum
Clericum, et duos Laicos continet. !
6. Minimorum S. Francisci de Paula, ubi tres Sacerdotes, Laici
duo convivunt. !
7. Cappucinorum, per quatuor Sacerdotes, Clericos duos, Laicos
sex constitutus. !
8. Collegium Societatis Jesu, quem viginti Sacerdotes
inhabitant, laici octo. !
9. Hospitale prædictum Fratrum S. Joannis de Deo, duobus
laicis, uno Sacerdote ibidem commorantibus. !
Ecclesiæ intra, et extra moenia Civitatis Ordinario subiectæ
vigintiquinque sunt. !
Animarum numerus septies mille quingentæ. !!
c ^_NARUS_^ !!
Civitas hæc pervtusta ac nobilium incolarum magno numero
insignis, tres habet Parochias suis distinctas limitibus pro
animarum cura, quarum præcipua Matricis Ecclesiæ honore, eius
Rector nomine Prioris decoratur: sub eiusdem gubernatione duæ
aliæ sunt deputatæ Ecclesiæ, in quibus pro maiori populi
commodo per Capellanos expensis Prioris ad id assumptos,
Sacramenta ministrantur. Fructus Prioratus, demptis oneribus
pro scutis centum vigintiquinque computantur. !
Alterius Parochiæ Rector Archipresbyter nominatur; tertiæ verò
Præpositus: huic beneficium scuta centum reddit; illi
sexaginta quinque. !
In matrice Ecclesia per Presbiteros designatos Horæ Canonicæ
quotidie celebrantur. !
Duo extant Monialium Monasteria, utrumque sub Regula S.
Benedicti: in quorum antiquiore Moniales Velatæ Professæ
septemdecim, cum octo Conversis: in moderniore Professæ Velatæ
undecim, Conversæ quinque commorantur. !
Plures in Civitate florent Sodalitates, et piæ Laicorum
Congregationes. !
Xenodochium erectum reperitur pro infirmis curandis sub
Ordinaria Jurisdictione. !
Regularium Cænobia octo. !
1. Ordinis Prædicatorum, in quo Sacerdotes duo, quatuor Laici.!
2. Minorum Conventualium, in quo Sacerdotes septem, Novitij
quatuor, Laici quinque. !
3. Eiusdem Ordinis sub eodem Guardiano, in quo Sacerdotes duo,
totidem Laici. !
4. Carmelitarum, in quo Sacerdotes quinque, totidem Novitij,
ex quibus tres pro Choro, duo Laici. !
5. Eremitarum S. Augustini, in quo Sacerdotes quinque, Laici
quatuor. !
6. Minorum Strictioris Observantiæ S. Francisci, in quo
sacerdotes quinque, quatuor Clerici, et quinque Laici. !
7. Capuccinorum, in quo sacerdotes quinque, unus Clericus, sex
Laici. !
8. Collegium Societatis Jesu, in quo Sacerdotes sex, Laici
quinque. !
Clerus universus septuaginta continet Sacerdotes, Clericos in
Maioribus, et Minoribus, triginta tres. !
Numerus animarum decies mille trigintaquinque. !!
c ^_LEOCATA, sive ALICATA^_ !!
Civitas ad ripam Maris Mediterranei duobus Regijs fortalitijs
munita, cuius maior Ecclesia, in qua per Presbyteros almutijs
insignitos quotidie divina persolvuntur, ab Archipresbytero
cum cura animarum gubernatur, adiunctis Coadiutoribus, atque
altera Sacramentali Ecclesia pro commoditate populi. Fructus
Beneficij propè tercentum scuta sunt, inclusis oneribus. !
Adsunt in Civitate: Domus Hospitalis à jurisdictione Ordinarij
exempta. Monasterium Sanctimonialium Ordinis Cistercensis, in
quo Professæ Velatæ undeviginti, Conversæ septem. !
Domus Puellarum Virginum Orphanarum, nimia egestate laborans,
sed illius subventioni actentè invigilo multarum
pecuniariarum applicatione. !
Regularum Virorum sex Cænobia. !
1. Ordinis Prædicatorum, constans duobus Sacerdotibus, et uno
Laico. !
2. Carmelitarum Sacerdotibus septem, uno Clrico, quinque
Laicis. !
3. Minorum Conventualium, Sacerdotibus sex, uno Clerico, et
quatuor Laicis. !
4. Alterum Carmelitarum, Sacerdotibus quatuor, Laicis duobus:
in cuius Ecclesia subiecta in omnibus Ordinario, asservatur
Corpus S. Angeli Martyris, in Arca argentea nobili arte
constructa custoditum, quod magna Civitatis, ac totius penè
Regni frequentia colitur. !
5. Minorum Regularis Obeservantiæ, Sacertotibus sex, Laicis
quatuor. !
6. Cappucinorum, Sacerdotibus quinque, duobus Clericis, Laicis
quinque. !
Ecclesiæ intra et extra moenia Ordinario subiectæ viginti
sunti, præter aliam, quæ licet à Civitate quatuor milliarijs
distans, in Syracusana Dioecesi sita, subditur nihilominus
Episcopo Agrigentino. !
Clerus Secularis constituitur per Sacerdotes centum ultra
novem, Clericos sexaginta sex. !
Animarum numerus undecim Millia quinquagintasex. !!
c ^_SUTERA^_ !!
Parva Civitas, in cuius Mariori Ecclesia per Archipresbyterum,
cuius electio sicut et præfatarum Civitatum iuxta Communes
Regulas Cancellariæ fit, animarum cura geritur. Beneficij
proventus dividuntur inter Sacerdotes, qui de Communia
dicuntur, eundem Archipresbyterum in cura Parochiæ, ac
alterius Sacramentalis Ecclesiæ, adiutorium prestantes: sed
pro Archipresbiytero vix remanent scuta quinquaginta. !
In cacumine præalti Montis, in cuius dorso Civitas est
ædificata, nobilis est constructa Ecclesia, in qua
decentissimè coluntur Corpora Sanctorum Paulini Episcopi et
Confessoris, ac Sancti Hopnophrij Anachoretæ, nobilissimis
Arcis argenteis perquàm affabrè elaboratis inclusa, magno sanè
Populorum concursu, et devotione. !
Sanctiminialium adest Monasterium sub regula S. Benedicti,
licet pauperrimum, in quo duodecim Moniales pro Choro, una
novitia, tres conversæ. !
Virorum Regularium Cænobia duo. Carmelitarum, in quo
Sacerdotes tres, totidem conversi; et Capuccinorum, in quo
Sacerdotes quinque, Clerici duo, Laici quinque commorantur. !
Ecclesiæ Ordinario subiectæ sexdecim. !
Constituunt Clerum Secularem Sacerdotes viginti sex, Clerici
decem. !
Animarum numerus, bismille trecentæ. !!
c ^_CASTRUM NOVUM^_ !!
Civitas antquissima, quam temporum iniuria ad extremam penè
Populi penuriam redegit, Regi Catholico, sicut et usquemodò
memoratum, subiecta, Ecclesiam habet Matricem, in qua per
designatos Scerdotes quotidiè Horæ Canonicæ persolvuntur.
Præest in ea Archipresbyter cum animarum cura, et annuo
proventu scutorum prope centumviginti. Provisio Beneficij
regulatur ad præscriptum Cancellariæ Apostolicæ. !
Extant in Civitate: Parvum Xenodochium, pro curandis
pauperibus infirmis. Monasterium Minialium perangustum sub
regula S. Benedicti; in quo novem Professæ Choro addictæ, et
tre conversæ. !
Domus Puellarum Orphanarum, quæ ælemosynis præcipuè
Hospitalis, aluntur. !
Regularium virorum Domus duæ. Ordinis Minorum Conventualium
altera cum duobus Sacerdotibus, et uno Laico; in cuius
Ecclesia plura, et insignora Sanctorum pignora decenter
asservantur: Capuccinorum altera, cum Sacerdotibus sex et
quinque Laicis. !
Ecclesiæ Ordinario subiectæ viginti quatuor: plures etiam
habentur sodalitates, et Laicorum congregationes. !
Clerus secularis continet Sacerdotes viginti octo, Clericos
viginti tres. !
Animarum numerus quinque millia quinquaginta. !!
c ^_BIBONA_^ !!
Civita hæc nobilem habet Matricem Ecclesiam, cuius Rector,
Archipresbyter cum animarum cura ex Beneficio, quod iuxta
Regulas Cancellariæ providetur, annua scuta ducenta circiter
percipit, inclusis tamen oneribus, quæ levia non sunt, et
inter alia Sacerdotem pro commodiori Sacramentorum
administratione in altera Sacramentali Ecclesia proprijs
expensis sustentare tenetur. !
Habet Domum Hospitalem parvam, pro suscipiendis et curandis
pauperibus. !
Monasteria Monialium duo: unum sub Regula S. Benedicti, in
quo Professæ Chorales quindecim, Novitiæ duæ, sex Conversæ.
Alterum Tertij Ordinis S. Francisci cum solemni professione
trium votorum, in quo viginti septem Professæ pro Choro,
Novitiæ tres, et sex Conversæ. !
In his duobus Monasterijs viget rigorosa vita communis, et
Regularis Observantia magnâ eiusdem Civitatis, quinetiam
totius dioecesis ædificatione. !
Regularium virorum Cænobia sex. !
1. Ordinis Prædicatorum, in quo duo Sacerdotes, et totidem
Laici. !
2. Carmelitarum: Sacerdotes duo, unus Laicus. !
3. Minorum Conventualium S. Francisci: Sacerdotes tres, Laici
duo. !
4. Capuccinorum: Sacerdotes quinque, duo Clerici, Laici
quatuor. !
5. Minorum Strictioris Observantiæ: Sacerdotes quinque,
totidem Laici. !
6. Collegium Societatis Jesu: Sacerdotes quinque, Clericus
unus, Laici quinque. !
Intra et extra Civitatem Ecclesiæ Ordinariæ Jurisdictioni
subiectæ, duodecim. !
Cleri Civitatis Sacerdotes triginta duo, Clerici viginti duo. !
Animarum numerus quinque millia sexcentæ. !!
c ^_CALTANISSETTA_^ !!
Civitas numeroso plena Populo, unicam habet Parochiam, in qua
animarum cura, assumptis in adiutorium quatuor Sacertotibus
per Archipresbyterum exercetur, quem præsentat Baro Civitatis
Illustris Dux Montis Alti, cum collatione Ordinarij, servatis
servandis. Huius Beneficij annui proventus, demptis expensis,
ad scuta ducenta quinquaginta ascendunt. !
Monasterium Monialium sub Regula S. Benedicti quindecim in se
concludit Professas, et Velatas, Novitiam unam, quinque
Conversas. !
Regularium Domus decem sunt. !
1. Ordinis S. Benedicti Cassinensium: in ea Sacerdotes tres,
Laici duo. !
2. Ordinis Prædicatorum: Sacerdotes octo, Clerici quatuor,
Laici quatuor. !
3. Minorum Conventualium: Sacerdotes quinque, Clericus unus,
Laici duo. !
4. Minorum Strictioris Observantiæ: Sacerdotes quinque,
Novitij quinque, totidem Laici. !
5. Altera eiusdem Ordinis: Sacerdotes septem, Laici quinque. !
6. Carmelitarum: Sacerdotes quinque, Laici duo. !
7. Reformatorum S. Augustini: Sacerdotes octo, Laici quinque. !
8. Capuccinorum: Sacerdotes quinque, Novitij octo, quatuor
Laici. !
9. Collegium Societatis Jusu: Sacerdotes novem, Clerici duo,
Laici sex. !
10. Fratrum S. Joannis Dei: Sacerdos unus, Laici tres. His
Fratribus commendatum fuit Hospitale pro infirmis pauperibus
curandis. !
Extat in territorio huius Civitatis, ab ea quatuor milliarijs
distans, quædam Ecclesia cum titulo Abbatiæ, cuius Abbas cum
cæteris Officialibus tam temporalibus quam spiritualibus,
quorum nullum aliud munus, nisi celebrandi, vel aliquot missis
inserviendi, putat se exemptum ob Ordinarij Jurisdictione, et
Visitatione. Unde gravia mala sequuntur: tum quia assumit
Sacerdotes Seculares ad ministeria sordida, et gradui
Sacerdotali penitus incongrua: tum quia suppositis litteris
patentibus Procuratoris, seu exactoris fructuum Abbatiæ, in
quibus conceditur libera facultas seligendi ministros, sine
retrictione, vel quoad numerum, vel quoad qualitatem
personarum, statim apparent Sacerdotes exempti à Jurisdictione
sui Prælati: et ut plurimum illi sunt quibus vigilantia
Pastoris est maximè necessaria, ut scilicet ovium, set non
luporum vitam ducant. !
Ecclesiæ intra et extra Civitatem sub jurisdictione Ordinarij
triginta. Clerus Civitatis Sacerdotes habet sexaginta octo,
Clericos quadraginta octo. !
Animarum numerus, vigintiduo millia circiter. !!!
c ^_Oppida Agrigentinæ Dioecesis_^ !!!
c ^_PALMA_^ !!!
Oppidum cum unica Parochiali Ecclesia, in qua quotidie Horæ
Canonicæ recitantur, cuius Rector curatus, Archipresbyter
Sacerdotem alium pro commodiori cura solet substituire.
Presentandi ius habet Dux Palmæ, Dominus Oppidi, cum
collatione Ordinarij; Cuius Beneficij annui redditus centum
quinquaginta scuta circiter afferunt. !
In Monasterio Monialium, quod sub Regula S. Benedicti ab anno
1659 invenitur erectum, una supra quadraginta Moniales
professæ et Velatæ, septem Conversæ, Novitiæ duæ, et de
licentia Apostolica quædam famula Illustris Matronæ Viduæ de
eadem licentia in præfato Monasterio degentis, reperiuntur. !
Monasterium hoc adeo exacta Regulari Observantia, et vitæ
austeritate floret, ut odor bonæ famæ, cum sanctitatis
opinione longe lateque per totum Sicilæ Regnum et extra
diffundatur. Mirum sanè, uti fervor devotionis, obedientia,
paupertas, modestia; Seculi contemptus, cæteræque aliæ
virtutes harum virginum corda inflammaverint, quantoque
exemplo fideles animas lætus (o cætus?) iste nobilis ædificet.
Hoc certum quod cum homo solum possit ea, quæ apparent,
iudicare, humano iudicio satis apto Monasterium hoc appellari
posset ob fragagantiam virtutum _Paradisus Domini_; atque
alienationem à Communione Seculi, et Mundi contemptum, fons
signatus et hortus conclusus. !
In eius Ecclesia decentur asservatur Corpus S. Felicis
Martyris, et Corpus Sancti Celsi Martyris. Item in Parochiali
Ecclesia Corpus S. Transpadani Martyris, cum pluribusalijs
Sanctorum Reliquijs. !
Extat etiam in hoc Oppido Domus Orphanarum Virginum ad numerum
decem et septem, quæ expensis Ducis piè aluntur. !
Domus Hospitalis, et Mons Pietatis: illa in pauperum
infirmorum cura, hic in subeventionem pignoribus acceptis. !
Ecclesiæ intra et extra oppidum octo. !
Cleri Sacerdotes sunt viginti sex, Clerici duodeviginti. !
Animæ quatermille quingentæ. !!
c ^_CAMASTRA_^ !!
Parvum Oppidum animarum quingentarum, quibus Sacramenta
administrantur per Sacerdotem ad nutum Episcopi amovibilem.
Sunt in Oppido Sacerdotes duo, Clericus unus, et Ecclesiæ duæ.!!
c ^_BIFARA_^ !!
Oppidolum centum animarum, quarum curam quidam Sacerdos gerit
ad id destinatus ad nutum. Ecclesia est decenter ornata. !!
c ^_CAMPUSBELLUS_^ !!
Item Oppidulum ducentarum animarum, quibus similimodo
ministrantur Sacramenta. !!
c ^_RAVANUSA_^ !!
Oppidum duarum millium animarum ultra quatuorcentum.
Sacramenta administrantur per Archipresbyterum. Jus
Præsentandi residet apud Dominum Oppidi cum Collatione
Episcopi. Fructus cuius Beneficj scuta centum sunt. !
In Oppido sunt Ecclesiæ tres, Sacerdotes octo, et Clerici
quinque. !!
c ^_CANNIGATTI'_^ !!
Oppidum magnum animarum undecim millium tercentarum, quarum
curam habet Archipresbyter, cuius collatio fit secundum
Regulas Cancellariæ Apostolicæ. Fructus verò annui sunt scuta
biscentumvigintiquinque. In Parochiali Ecclesia per Sacerdotes
ad id destinatos Divina Officia quotidie persolvuntur, quibus
inest obligatio adiuvandi Archipresbyterum in exercitio curæ
animarum. !
Monialium Moonasterium sub Regula S. Benedicti, in quo
Moniales quindecim professæ, duæ Novitiæ, et cæteræ Conversæ,
aut educandæ usque ad vigintisex. !
Xenodochium parvum pro pauperibus infirmis curandis extat. !
Regularium Virorum domus quatuor. !
1. Ordinis Prædicatorum: uno Sacerdote, et altero Laico. !
2. Carmelitarum: tribus Sacerdotibus, et totidem Laicis. !
3. Minorum Conventualium: Sacerdotibus quatuor, et tribus
Laicis. !
4. Minorum de Observantia: Sacertotibus quatuor, totidem
Clericis, et Laicis quinque. !
Ecclesiæ septem sunt. Sacerdotes seculares viginti sex,
Clerici viginti. !!
c ^_DELIA_^ !!
Oppidum animarum mille sexcentarum vigintiquinque, quarum
curam gerit Archipresbyter de Jure Patronatus Marchionis
eiusdem Oppidi cum collatione Ordinarij: habetque congruam
sustentationem scutorum centum. !
Ecclesiæ quatuor sunt, quatuor Sacerdotes, et totidem Clerici.!!
c _^SUMMATINUM_^ !!
Oppidolum animarum mille trecentarum, cuidamSacerdoti ad nutum
amovibili commendatarum, in quo tres Ecclesiæ, et Sacerdotes
quatuor cum duobus Clericis commorantur. !!
c ^_SANCTA CATHARINA_^ !!
Oppidum animarum bismillesexcentarum, Sacerdoti ab Ordinario
electo, commendatarum, ubi quinquæ Ecclesiæ, Sacerdotes
quinque, et Clerici sex. !!
c _^SANCTUS CATHALDUS_^ !!
Oppidum trium millium saxaginta sex animarum, quarum curam
habet Archipresbyter,quem præsentat Dominus loci, ab Ordinario
servatis servandis, instituendum; Cuius annui fructus scuta
centum octoginta sunt, oneribus inclusis. In Ecclesia
Parochiali Reliquiæ S. Rosaliæ Virginis, et S. Cathaldi
decenter asservantur. !
Regularium Virorum domus, Fratrum S. Mariæ de Mercede
Discalciatorum cum Sacerdotibus quatuor, ac tribus Laicis
extat. Ecclesiæ ultra præfatas, quinque sunt, Sacerdotes
novem, et Clerici octo. !!
c _^SERRA de FALCO_^ !!
Parvum oppidum animarum mille Sacerdoti commendatarum. Aliaque
Ecclesia est in oppido erecta; Suntque ibidem Sacerdotes tres,
et totidem Clerici. In Parochiali custoditur Corpus S.
Leonardi in capsa lignea competenter ornata. !!
c _^MONSAUREUS_^ !!
Oppidum octingentarum animarum Sacerdoti cuidam commissarum,
ubi commorantur duo Sacerdotes cum quatuor Clericis. !!
c _^BONPENSERIUM_^ !!
Alterum oppidolum tercentarum animarum, ultra octoginta
Sacerdoti commendatarum, ubi alius Sacerdos, duoque Clerici
commorantur. !!
c _^MONS MELLIS^_ !!
Oppidum animarum sex mille quingentarum, quarum curam
Archipresbyter, cuius præsentatio ad Dominum loci spectat
adhibita collatione Ordinarij servatis servandis. Emolumenta
Beneficij tercenta scuta sunt, quæ dividentur inter Sacerdotes
quosdam designatos pro celebratione Divini Officij in præfata
Parochiali Ecclesia. Designata est alia Ecclesia pro
commodiori administratione Sacramentarum, ubi sunt ad id
muneris duo ministraturi expensis communibus conducti, sed
sub cura Archipresbyteri. !
Xenodochium adest pro Pauperibus infirmis curandis. !
Monialium Monasterium sub Regula S. Benedicti, quod oporteret
de medio tolli ob clausuram minus firmam, maleque dispositam,
quam, attenta paupertate
Monasterij ad formam reducere impossibile est, neque fideles
affecti sunt erga illud, quod velint contribuire pro expensis;
Immo Moniales ita relaxatæ, qualiter illarum clausura. Sunt
tamen numero sexdecim, quæ Professionem emiserunt, cum alijs
quinque Conversis. !
Regularium Virorum domus tres sunt. !
1. fratrum Reformatorum: quinque Sacerdotibus, et totidem
Laicis. !
2. Reformatorum Eremitarum S. Augustini: quatuor Sacerdotibus
et tribus Laicis. !
3. Minorum Conventualium: unico Sacerdote cum suo Laico ibidem
degentibus. !
Ecclesiæ intra, et extra Oppidum ultranominata, decem octo
sunt. Sacerdotes quadraginta sex, Clerici triginta. !!
c _^AQUA VIVA_^ !!
Oppidolum ducentarum animarum, cum Sacerdote curam illarum
gerente. !
Extatque ibidem alius Sacerdos cun uno Clerico. !!
c _^CAMPUS FRANCUS_^ !!
Oppidum trium millium animarum, quarum curam apud
Archipresbyterum à domino oppidi electum atque ab Ordinario
institutum. Cuius redditus annui ad centum et triginta scuta
ascendere putantur. !
Extat in oppido Conventus Fratrum Conventualium: duobus
Sacerdotibus, et uno Laico ibi degentibus. Hæc domus ob
decretum Sacræ Congregationis specialiter emanatum, Ordinario
subiecta existit. Ecclesiæ aliæ quatuor, Sacerdotes decem, et
Clerici sex in oppido sunt. !!
c _^CASTRUM TERMARUM_^ !!
Oppidum quatuor mille nongentarum et decem animarum, quarum
curam gerit Sacerdos, ad nutum ab officio amovibilis, ciu in
adiutorium alij quinque Sacerdotes designati sunt, inter quos
dividuntur fructus Primitiarum ascendentes ad summam scutorum
centumquadraginta. !
In Parochiali Ecclesia asservatur frustum ossis S. Rosaliæ
Virginis. !
Ecclesiæ in oppido quinque sunt, Sacerdotes vigintisex,
Clerici viginti quinque. !!
c _^CAMARATA_^ !!
Oppidum animarum quinquemillecentumquinquagintasex, quarum
habet curam Archipresbyter, cuius electio secundum Regulas
Cancellariæ Apostolicæ fit, Cuius annui proventus scuta
centum. !
In Ecclesia Matrice Reliquia ex ossibus S. Nicolai Episcopi et
frustum vestis S. Josephi asservantur. !
Pro commodiori animarum cura altera Ecclesia electa est, in
qua Sacramenta per Sacerdotes ad id electos ministrantur;
atque ibidem per plures Sacerdotes horæ Canonicæ quotidie
recitantur. !
Xenodochium parvum pro infirmis curandis extat. !
Monialium duo Monasteria, utrumque sub Regula S. Benedicti, in
quibus Regularis Vita speciali fidelium exemplo viget, atque
Virgines Sacræ vero Deo famulantur. In altero quatuordecim cum
quatuor Conversis, et in altero Vigintiquatuor cum sex
conversis commorantur. !
Extat in Oppido Domus PP. Congregationis Oratorij Ordinario
Subiecta, in qua quatuor Sacerdotes, et duo Clerici. !
Regularium Virorum Cænobia tria. Ordinis Prædicatorum tribus
Sacerdotibus, et duobus Laicis. Ordinis Minorum Regularis
Observantiæ: Sacerdotibus sex, quatuor Clericis, et quinque
Laicis. Ordinis Reformatorum S. Augustini: Sacerdotibus sex,
et Laicis quatuor ibidem commorantibus. !
Ecclesiæ sub potestate Ordinarij sunt viginti. Clerus habet
sexaginta tres Sacerdotes, Clericos Vigintiduos. !!
c _^SANCTUS JOANNES_^ !!
Oppidum trium millium animarum, quarum cura apud
Archipresbyterum de Jure Patronatus Domini Oppidi, cuius
proventus annui scuta centum quinquaginta. In Ecclesia
Parochiali conservantur Reliquiæ S. Joannis Baptistæ, et S.
Rosaliæ Virginis decenter. !
Puellarum Orphanorum Virginum, domus, ad numerum viginti
extat. Ecclesiæ quatuor sunt, Sacerdotes decem et octo,
Clerici quindecim. !
Conventus PP. Capuccinorum: Sacerdotum quinque, duorum
Clericorum, atque Laicorum quatuor. !!
c _^PRIZZI_^ !!
Oppidum quinque millium octingentarum animarum ab
Archipresbytero gubernatarum, cuius collatio spectat prout de
jure communi. Proventus annui Beneficij scutorum prope
tercentorum. !
Extat in Oppido parvum xenodochium ad infirmos pauperes
curandos. !
Regularium domus duæ sunt. Una Carmelitarum duobus
Sacerdotibus, et totidem Laici. Altera Fratrum Minorum
Conventualium unico Sacerdote et altero Laico ibi degentibus. !
Ecclesiæ decem extant. Sacerdotum numerus trginta quatuor,
Clericorum viginti. !!
c _^PALATIUM ADRIANI^_ !!
Oppidum ex animis Ritus Græci, et Latini; Sunt tamen omnes
numero trium millium nongentarum. Latini Parochum Latinum
habent, cuius provisio prout de jure Communi, et fructus
Beneficij centum viginti scuta sunt. !
Græci gubernantur per Sacerdotes de Ritu Græco, qui penè omnes
hebdomadatim bini et bini curam gerunt, tametsi sit quidam
inter illos qui Vicarius dicitur, gerens munus Capitis Cleri
Græci. !
Clerus Latinus habet Sacerdotes sex, Clericos sex. Clerus
Græcus decem Sacerdotes, et totidem Clericos habet. !
Ecclesiæ omnes tam latini, quam Græci Ritus septem extant. !!
c _^SANCTUS STEPHANI_^ !!
Oppidum trium millium quingentarum animarum, quarum curam
geriti Archipresbyter institutus secundum ius commune, cuius
fructus ad scuta centum ascendunt. !
In Parochiali Ecclesia decenter asservatur frustum Sanctæ
Crucis, pars cutis cum pilo oblongo S. Honufrij, atque os S.
Rosaliæ Virginis. !
Duobus ab Oppido milliaribus antrum in loco horrido, atque
eminenti supra montem reperitur; ubi, ut traditio habet
habitationem habuit S. Rosalia Virgo, cum è domo paterna
egressa, ob Christi amorem, usque dum ab Angelum edocta,
petijt Montem Peregrinum prope Panhormum. Ibidemque pro
fidelium devotione Ecclesia fabricata est, cum cellulis
quisbudam, in quibus Pænitentiæ causa moram trahunt tres
devoti, atque ingenui viri, qui abiecta seculi pompa, simulque
divitijs exemplariter conservantur. Nos quidem eisdem normam
vivendi dedimus, atque super eorum conversatione attente
vigilabimus. !
In Oppido extat Cænobium Fratrum Prædicatorum, ubi duo
Sacerdotes, et totidem Laici habitant. Ecclesiæ septem.
Sacerdotes viginti unum, et Clerici tres decim sunt. !!
c _^SANCTUS BLASIUS^_ !!
Oppidum mille setingentarum animarum sub cura Sacerdotis ad
id approbati. !
Sunt tamen alij Sacerdotes duo. !!
c _^SANCTUS ANTONINUS_^ !!
Oppidum bis mille triginta animarum, quarum cura apud
Archipresbyterum, cuius provisio de jure Patronatus Domini
Oippidi est cum collatione Ordinarij, Cuius annui redditus
scuta centum sunt. !
Regularium domus una, eaque Fratrum Minorum Strictioris
Observantiæ, in qua quinque Sacerdotes, duo Clerici, et duo
Laici habitant. Ecclesiæ duæ ædificatæ sunt. Sacerdotes
seculares sex, et Clerici octo. !!
c _^ALEXANDRIA_^ !!
Oppidum quatuor millium sexcentarum animarum, quarum curam
habet Archipresbyter, a Ordinario instituto, prævia
presentatione Patroni, Domini quippe loci,Cuius annua pensio
scuta ducenta. !
Xenodochium parvum pro pauperibus infirmis curandis extat. !
Regularium Cænobia duo. Unum Carmelitarum: duobus
Sacerdotibus, et totidem laicis. Alterum Minorum Strictioris
Observantiæ: Sacerdotibus sex Clericis duobus, atque sex
laicis ibi degentibus. !
Ecclesiæ sex sub Ordinarij Jurisdictione fundatæ. Sacerdotes
triginta septem, et Clerici decem et novem sunt. !!
c _^BURGIUM_^ !!
Oppidum animarum quatuor millium nongentarum, et decem sub
cura Archipresbyteri, Cuius institutio prout de Jure Communi,
eiusque annui proventus scuta centum viginti sunt. !
In Ecclesia Parochiali horæ Canonicæ quotidie per Sacerdotes
ad id designatos recitantur, ad quod munus ommes ex Oppido
oriundi, si velint admittuntur. !
In eadem satis decenter asservantur Reliquia S. Antonij
Abbatis, item et S. Viti Martyris. !
Monialium Monasterium sub Regula S. Benedicti extat, in quo
viginti sex Chorales, quatuor Conversæ, et una educanda
commorantur. !
Regularium Virorum Cænobia quatuor. !
1. Carmelitarum: Sacerdotibus tribus, et uno Laico. !
2. Tertij Ordinis S. Francisci: Sacerdotibus quatuor, et
totidem Laicis. !
3. Minorum Reformatorum: Sacerdotibus sex, et quinque Laicis. !
4. Capuccinorum: Sacerdotibus quinque, duobus Clericis, et
Laicis quatuor ibidem degentibus. !
Domus item Hospitalis pro Pauperibus infirmis curandis. !
Ecclesiæ sub ordinaria Jurisdictione quatuor decem. Sacerdotes
quinquagintaduo, et Clerici triginta quatuor. !!
c _^VILLAFRANCA_^ !!
Oppidum trium millium centum quinquaginta septem animarum,
quarum curam gerit Archipresbyter, Cuius præsentatio ad
Dominum Oppidi spectat, cum institutione Episcopi. Eiusdem
annui proventus scuta centum sunt. !
Regularium Virorum domus tres extant. Una Minorum Observantiæ:
Sacerdotibus quatuor, et tribus laicis. Altera Tertij Ordinis
S. Francisci: tribus Sacerdotibus, et totidem Laicis. Item
Domus Reformatorum S. Augustini Sacerdotibus quatuor et tribus
Laicis ibidem commorantibus. !
Ecclesiæ quinque ultra præfatas. Sacerdotes tres ultra
triginta, Clerici decem et octo sunt. !!
c _^LUCCA_^ !!
Oppidum animarum mille ducentarum octoginta tres, quarum habet
curam Sacerdos ad id approbatus. !
Sunt in Oppido Ecclesiæ duæ, Sacerdotes sex, Clerici totidem. !!
c _^SANCTUS CAROLUS_^ !!
Oppidum centum sexaginta animarum Sacerdoti approbato
commendatarum. !
Altera Ecclesia extat, sed nullus alius Sacerdos, nec
Clericus. !!
p _^CLUSA_^ !!
Oppidum quinque millium centumanimarum, quarum curam gerit
Archipresbyter, qui elegitur prout de Iure Communi, Cuius
proventus annui centum octoginta scuta sunt. !
In Parochiali Ecclesia, quotidie per Sacerdotes ad id
designatos Officium Divinum peragitur, atque in Choro horµ
Canonicµ recitantur. !
In eadem decenter asservatur Caput S. Hygini Papµ et Martyris
cum alijs Reliquijs. Extat alia Ecclesia in qua administrantur
Sacramenta per Sacerdotes approbatos. !
Xenodochium extat pro infirmis curandis. !
Monialium Monasterium sub S. Benedicti Regula, in quo viginti
Chorales Professµ, una Novitia, et sex Conversµ. !
Regularium Virorum quinque Cµnobia. !
1. Congregationis Olivetanorum: Sacerdotibus quatuor cum
Abbate, et uno Laico. !
2. Prµdicatorum: quatuor Sacerdotibus, et duobus Laicis. !
3. Conventualium Minorum: Sacerdotibus duobus, et uno Laico. !
4. Capuccinorum: quinque Sacerdotibus, duobus Clericis, et
quinque laicis. !
5. Minorum Strictioris Observantiµ: Sacerdotibus quinque,
Clericis duobus, atque Laicis quatuor ibi commorantibus. !
Ecclesiµ ultra prµfatas undecim sunt sub Ordinarij
Jurisdictione. !
Clerus habet Sacerdotes sexaginta sex, Clericos triginta unum.!!
c _^COMITISSA_^ !!
Oppidum animarum de Ritu Latino sexcentarum quinquaginta
quinque, _ Sacerdote approbato gubernatarum, ubi sunt tres
alij Sacerdotes eiusdem ritus, et Clerici quinque. Animarum de
Ritu Grµco nongentarum quinquaginta, quarum curam habet
Sacerdos de eodem Ritu, ubi sunt sex Sacerdotes, et tredecim
Clerici eiusdem Ritus. !
Prope istud oppidum duobus prope milliarijs distat Cµnobium
nobile, et magnum Monachorum Congregationis Montis Oliveti,
sub titulo S. Mariµ de Nemore, in quo educantur Novitij;
constatque ex tredecim Sacerdotibus cum Abbate, quatuor
Clericis in Sacris, quinque in Minoribus, quatuor Novitijs, ac
laicis octo. !!
c _^JULIANA_^ !!
Oppidum bis mille animarum, quarum curam gerit Archipresbyter
institutus prout de Iure Communi, Cuius annui proventus,
centum et decem scuta sunt, atque in Parochiali Ecclesia per
Sacerdotes ad id designatos Officia Divina celebrantur.
Conservatur item in eadem Ecclesia pars Corporis Sanctµ
Julianµ in arca argentea satis decenter. !
Monasterium Monialium sub Regula S. Benedicti habens tredecim
Moniales Chorales Professas, duas Novitias, et tres Conversas.!
Regularium Virorum Cµnobia duo. Unum Congregationis Montis
Oliveti, cum Abbate quatuor Monachorum Sacerdotum, et duobus
Laicis. Alterum extra Oppidum distans milliario Strictioris
Observantiµ S. Francisci, in quo Sacerdotes sex, Clerici
quinque, et totidem Laici. !
Ecclesiµ ultra prµfatas numero quindecim. Clerus habet
Sacerdotes vigintiocto, Clericos duodecim. !!
c _^SAMBUCA_^ !!
Oppidum sex millium septingentarum quadraginta trium animarum,
quarum curam habet Archipresbyter electus, et institutus prout
de Jure Communi, Cuius annui proventus scuta ducenta sunt.
Altera Ecclesia designata est pro administratione
Sacramentorum in subsidium Parochialis. !
Monasterium Monialium sub Regula S. Benedicti, quarum decem et
octo Chorales Professµ, una Educanda et quinque Conversµ. !
Orphanarum Virginum domus, quµ ab universitate aluntur omnes
numero decem. !
Regularium Virorum domus tres. Una Carmelitarum trium
Sacerdotum, et duorum Laicorum(rectius:Clericorum,n.d.r.),
et laicorum quatuor. Item altera habens Sacerdotes quinque,
Clericos duos, et Laicos quinque. !
Ecclesiµ ultra prµfatas duodecim sunt sub Jurisdictione
Ordinarij. !
Clerus habet Sacerdotes quadraginta novem, et totidem
Clericos. !!
c _^SANCTA MARGARITA_^ !!
Oppidum quatuor millium tercentarum animarum Sacerdoti
approbato commendatarum. In hoc Oppido extat Hospitium PP.
Reformatorum S. Francisci, ubi tres Sacerdotes, et totidem
Laici commorantur. Ecclesiµ quinque, Sacerdotes decem et octo,
Clerici sexdecim sunt. !!
c _^MONS VAGUS_^ !!
Oppidum mille quingentarum animarum Sacerdoti approbato
commendatarum. Ecclesiµ Oppidi tres, Sacerdotes quinque,
Clerici novem. !!
c _^MEMPHIS_^ !!
Oppidum bis mille animarum quarum curam habet Sacerdos ad id
approbatus. Altera Ecclesia extat. Sacerdotes quinque, et tres
Clerici ibidem commorantur. !!
c _^CALTABELLOTA_^ !!
Oppidum trium millium quingentarum animarum, ultra
quadraginta, quarum habet curam Archipresbyter: vacat mod_.
Electus tamen iam est _ Sede Apostolica, Cui Iure alternativµ
competebat electio. Fructus Beneficij scuta quinquaginta, et
totidem onera frumentorum. !
In Parochiali insignis Reliquia S. Peregrini Eremitµ, cum alia
S. Mariµ Magdalenµ decenter asservatur. Parvum extat
Xenodochium pro pauperibus curandis. !
Monialium Monasterium sub Regula S. Benedicti, ubi
quatuordecem Moniales Professµ Chorales, tres Conversµ, et una
Novitia. !
Regularium Virorum Cµnobia tria. Primum Eremitarum S.
Augustini: Sacerdotibus sex, uno Clerico, et quatuor Laicis.
Secundum Carmelitarum: Sacerdotibus tribus, et duobus Laicis.
Tertium Capuccinorum Sacerdotibus quinque, uno Clerico, et
quinque laicis ibi degentibus. !
Ecclesiµ decem et septem sunt. Sacerdotes viginti octo,
Clerici viginti quatuor. !!
c _^RIBERA de MONCADA_^ !!
Oppidum duarum millium sexaginta quinque animarum, quarum cura
apud Archipresbyterum, Cuius electio de Iure Patronatus Domini
loci existit. Habetque scuta centum pro sui sustentatione. !
Ecclesiµ tres sunt. Sacerdotes duodecim, Clerici novem. !!
c _^CALAMONACI_^ !!
Oppidum animarum mille octogintaseptem, quarum habet curam
Archipresbyter, Cuius provisio de Iure Patronatus Domini loci,
habetque ille pro sua sustentatione scuta quinquaginta, et
frumentorum salmas decem. Prµter Parochialem Ecclesiam aliµ
tres sunt. Sacerdotes octo, Clerici quinque inveniuntur. !!
c _^CATHOLICA^_ !!
Oppidum septem millium quingentarum vigintitrium animarum,
quarum gerit curam Archipresbyter, Cuius prµsentatio ad
Dominum Oppidi, cum institutione Ordinarij spectat. Habetque
pro sui sustentatione scuta centum sexaginta. !
Extat Hospitium Fratrum Reformatorum S. Augustini tribus
Sacerdotibus et duobus Laicis. Item Conventus Excalceatorum S.
Mariµ de Mercede: Sacerdotibus quatuor, tribus Clericis, et
totidem Laicis. !
Ecclesiµ novem sunt, Sacerdotes vigintiocto, Clerici
trigintaunum. !!
c _^MONS L¦TUS_^ !!
Oppidolum animarum sexcentum septuaginta sex, quarum habet
curam Sacerdos ad id approbatus. Extatque in Oppido altera
Ecclesia; atque in eadem quatuor Sacerdotes, et duo Clerici. !!
c _^SICULIANA_^ !!
Oppidum animarum trium millium centum quinquagintaduarum,
quarum gerit curam Archipresbyter _ Domino Oppidi prµsentatus,
et ab Ordinario institutus, Isque pro sua sustentatione centum
habet scuta. Ultra Parochialem quinque aliµ Ecclesiµ extant.
Clerus habet Sacerdotes tresdecim, Clericos decem. !!
c _^R¦ALIS MONS_^ !!
Oppidum tercentum viginti animarum, _ Sacerdote approbato
gubernatarum, nec aliud quid notandum in hoc Oppidulo, nisi
quod ibidem degit alius Sacerdos. !!
c _^MONS APERTUS_^ !!
Oppidolum sexcentum octoginta animarum, quarum curam gerit
Archipresbyter, _ Domino Oppidi Prµsentatus, et ab Ordinario
institutus, Cuius annui proventus scuta centum sunt. Ecclesiµ
tres, Sacerdotes duo, et duo Clerici sunt. !!
c _^JOPPULUS_^ !!
Oppidolum quatercentum sexaginta trium animarum, quarum habet
curam quidam Sacerdos, ibique alter eidem associatur. !!
c _^REFAUDALE_^ !!
Oppidum animarum quatuor millium sub cura Archipresbyteri,
Mod_ vacat, _ Domino Oppidi Prµsentandi, et ab Ordinario
instituendi, Cuius annui proventus centum octoginta scuta
sunt. !
Regularium Virorum, scilicet Minorum de Observantia, domus
extat, duorum Sacerdotibus, et unius Laici. !
Ecclesiµ novem sunt, Sacerdotes vigintiquinque, Clerici
quindecim. !!
c _^SANCTA ELISABETH_^ !!
Oppidolum animarum nongentarum octoginta septem sub cura
Sacerdotis approbati. !
Degunt in Oppido tres Sacerdotes, et duo Clerici. Extat altera
Ecclesia extra et prope Oppidum. !!
c _^SANCTUS ANGELUS_^ !!
Oppidum animarum centun quatuor supra mille, sub cura
Archipresbyteri prµsentati _ Domino Oppidi, atque ab Ordinario
instituti, pro Cuius sustentatione scuta decntum decem et octo
sunt. Ecclesiµ septem. Sacerdotes septem, et totidem Clerici
sunt. !
Domus Fratrum Carmelitarum, uno tantum Converso ibi degente
qui quµstuando vitam ducit. !!
c _^ARAGONA_^ !!
Oppidum quinquemilliumnongentarum vigintisex animarum sub
Archipresbyteri prµsentati _ Domino Oppidi, et ab Ordinario
instituti cura. Pro eiusdem sustentatione scuta centum demptis
oneribus sunt. !
Paucis ab hinc annis urgente Archipresbytero Beneficium fuit
divisum, et relictis centum pro Rectore, alij proventus qui
super erant assignati sunt dividendi inter duodecim alios
Sacerdotes prµtextu adiuvandi Parocho in Ministerio, ac
insigniti Almutijs horas Canonicas in Choro cantant. Nos ver_
eosdem coegimus, ut curµ animarum incumberent bini, et bini
per hebdomadam. !
Regularium domus duµ extant. Capuccinorum: quippe Sacerdotibus
quinque, duobus Clericis, et quinque Laicis. Item
Excalceatorum S. Mariµ de Mercede: Sacerdotibus quatuor,
Novitijs pariter quatuor, et quinque Laicis ibidem degentibus.!
Ecclesiµ prµter nominatas, quatuor aliµ sunt. Sacerdotes
vigintisex, Clerici quatuordecim. !!
c _^COMMITINUS_^ !!
Oppidolum animarum septiescentum sexaginta duarum, sub cura
Sacerdotis approbati. Extant alij duo Sacerdotes, et duo
Clerici. !!
c _^GRUTT¦_^ !!
Oppidum trium ultra bis mille animarum sub cura
Archipresbyteri, _ Domino loci prµsentati, et ab Ordinario
instituti, Cuius proventus centum scuta sunt. !
Ecclesiµ prµter Parochialem sex sunt, Sacerdotes undecim,
Clerici decem. !!
c _^RECALMUTUM_^ !!
Oppidum animarum quinque millium sub Archipresbyteri cura,
Cuius electio, et institutio prout de Iure Communi, habetque
pro sui sustentatione prope ducenta scuta. !
In Maiori Ecclesia per Sacerdotes Almutijs insignitos
quotidie horµ Canonicµ recitantur. !
Regularium Virorum domus quinque. !
1. Carmelitarum: Sacerdotibus tribus, cum duobus Laicis. !
2. Minorum Conventualium: Sacerdotibus tribus, cum uno Laico. !
3. Minorum Regularis Observantiµ: quatuor Sacerdotibus, et
tribus Laicis. !
4. Reformatorum S. Augustini: tribus Sacerdotibus, et laicis
duobus. !
5. Domus Hospitalis, in qua fratres S. Jonnis Dei: uno
Sacerdote, et duobus Laicis. !
Hinc representandum (il notista del Vaticano corregge
opportunamente in _reprµsentandum_, ]n.d.r.]. Cfr. _ibidem_ f.
320) censui, quod postquam hi Fratres Hospitale pro suo
Instituto exercendo acceperunt, nunquam Instituto vacant, sed
redditus Hospitalis ipsi consumunt, et cum ab Ordinarij sint
Iurisdictione exempti, non sunt vires ad cogendum, ut, vel
Instituto vacent, vel domum relinquant. !
Monialium Monasterium sub Regula Tertij Ordinis S. Francisci,
ubi Deo famulantur decem et octo Professµ Chorales, duµ
Novitiµ, et quinque Conversµ. !
Ecclesiµ, ultra Maiorem, et prµfatas, quindecim. Sacerdotes
quadraginta septem, Clerici triginta sex. !!
c _^CASTRUM PHILIPPI_^ !!
Oppidolum animarum nongentarum septuagintaquinque sub cura
Archipresbyteri _ Domino Oppidi prµsentati, et ab Ordinario
Instituti, Cuius annui proventus scuta centum sunt. Extant in
loco Ecclesiµ duµ ultra Parochialem; Clerus habet Sacerdotes
quatuor, et Clericum unum. !!
c _^FAVARIA_^ !!
Oppidum sex mille quingentarum sexaginta animarum, quarum
curam habet Archipresbyter prout de Iure Communi Institutus.
Proventus annui sunt scuta biscentum. In Cuius Parochiali
Ecclesia quotidie per Sacerdotes designatos horµ Canonicµ
celebrantur. Extatque in Oppido Xenodochium parvum pro
infirmis curandis. !
Regularium Virorum, nempe Carmelitarum Domus: trium Sacerdotum
et laicorum duorum. !
Ecclesiµ ultra Matricem septem sunt, Sacerdotes quadraginta
tres, Clerici octo ultra triginta. !!
c _^SANCTA ANNA_^ !!
Oppidolum quingentarum animarum, sub cura Sacerdotis, ad id
munus ab Episcopo designati. In quo loco Sacerdotes tres, et
Clericus unus commorantur, et alia Ecclesia ultra Parochialem
extat. !!!
c *** !!!
Et hµc de Ecclesiis, Clero tam Seculari, quam Regulari,
Hospitalibus, Montibus Pietatis, Seminario, alijsque pijs
locis _Agrigentinµ Dioecesis_. !!!!
c * * * !!!!
Quia ver_ paucis ab hinc Mensibus totius Dioecesis
visitationem integr_ absolvimus, et plura, eaque graviora mala
animadvertemus, oportet nos Sanctam Sedem certiorem facere, ut
dignetur pro reparatione validam porrigere manum: aliter enim
putamus nos insufficientes ad tantum onus: ne si remedium
adhibere velimus, malum eat in peius cum animarum detrimento. !
In Clero Seculari hoc malum inter alia reperimus, quod cum
totum ferme Regnum, eiusque oppida sub immediata iurisdictione
Baronum, abusus inolevit, quod hi assumunt sibi viros
Sacerdotali caractere insignitos pro temporalium rerum
administratione. Hos Sacerdotes secretos appellant, nomen
impositum ad significandum minysterium, nemp_, ut sint
exactores frumenti, hordei, vini, olei, aliarumque frugum ad
Barones spectantium. Prµfatorum Baronum terras dividunt inter
Oppidanos ad excolendum,ut plurimum non sine pauperum iniuria,
dum eos cogunt ad conducendas terras prµfatas, non quas
possunt excolere, nec pro pensione, super qua deberent
pacisci, sed pro beneplacito Baronum. !
Custodes sunt Iurisdictionis Laicalis, tam Criminalis, quam
Civilis. Et quamvis designatos teneant Laicos Ministros,
quorum nomine causµ iudicantur: nihil tamen illi disponunt
absque interventu, aut cert_ dispositione prµfatorum
Sacerdotum, qui tam Capitaneis, quam Birruarijs prµcipiunt
hunc, verbi causa, mod_ carceribus addicendum, illum e
carceribus extraendum, hunc aut illum, hac vel illa pµna
plectendum, sive ab ea absolvendum, atque sµpius homines
criminosos proprijs ipsorum manibus capiunt carceribus
mancipandos, non sine irregularitatis periculo. Incedunt armis
onusti, venationibus clamorosis, et venationibus dediti sunt ,
atque ut milites sclopis (?), alijsque similibus armati
comitantur Barones, quando iis hinc inde commigrari
contingit. Hinc plura audent contra Ecclesiastica personas, et
Iurisdictionem Ecclesiµ, sicut et contra locorum Sacrorum
Immunitatem, quibus in gratiam Baronum infestissimi sunt.
Cogunt sµpissime cµteros Sacerdotes, at alias Ecclesiasticas
personas oppidorum, sicut diximus de Vassallis laicis, ad
acceptandum terras ad seminandum pro pensione sibi benevisa,
atque solvere gabellas, ad minus eas quas in sui favorem
imponunt Barones. Horum Sacerdotum ministerio usque ad
Sacratissimas functiones Ecclesiasticas se ingerunt,
prµscribunt Ritus, et Cµremonias intra Ecclesias. Plurimi sunt
qui nec permittunt Sacramenta administrare in illorum oppidis,
nisi illis Sacerdotibus,de quibus sciunt omnia ad beneplacitum
eorum ordinaturos; aliter tot mala contra eosdem machinatur,
etiam per carcerationem, et exilium parentum, vel
coniunctorum, quod compelluntur Ministerio renunciare. Atque
similiter faciunt contra Vicarios foraneos, si omnia ad eorum
nutum non moderentur. Nulli licet pro negotio aliquo ad
Episcopum recurrere, non obtenta prius ab eis venia. Ipsi
Causas Spirituales sµpius decidere faciunt per se, vel per
suos ministros oretenus. Sacerdotes, et alias Ecclesiasticas
personas mulctant et carceribus addicunt. Ecclesiarum bona, et
aliorum piorum locorum pro illorum placito administrantur,
Lites insurgentes dirimunt, quod relictum fuit pro una
Ecclesia, vel pro aliquo opere applicant alteri Ecclesiµ, vel
pro alio ministerio, atque inventi sunt qui bona stabilia
Ecclesiarum concesserunt Laicis ad meliorandum. Nec audent ita
vexati Ecclesiastici ad Prµlatum recurrere, tum quia
impossibiles sunt iuridicµ probationes, cum contra dominos, et
potentes, quin etiam eorum ministros laicos, Vassali ullo
pacto ad deponendum adigi non possint; tum quia si aliquam
super negotio inquisitionem faciant Prµlati, statim suspicio
oritur quod querelis Ecclesiasticorum permoti hoc agant,
quamquam pro Fisco Causa formetur, et tunc mala, quµ imminent,
graviora sunt hac misera servitute. Sµpe voluimus mittere
manum pro Ecclesiasticorum defensione; at
ver_ illi poplite
flexo rogaverunt, ut manum retraheremus, scientes quam cert_
defensionem cessuram in maximam illorum ruinam, quorum
libertati consulebamus: Unde miserrimam tolerant servitutem;
Tutant enim, et iactant Barones se in proprijs Oppidis esse
rerum tam prophanarum, quam ecclesiasticarum, ut supremos
moderatores. !!
His accedit quod anno proxim_ elapso per omnes Civitates, et
Oppida promulgatum fuit Laicale proclama, quo monebantur omnes
ministri Iurisdictionis Temporalis, nullum familiarem aut
ministrum Laicum Episcoporum debere gaudere privilegio fori
Ecclesiastici; Et cum oporteat tenere ad minus ministros
inferiores, quales sunt Birruarij, Laicos; ut prim•m isti pro
defensione Iurum Ecclesiarum, vel Ecclesiasticorum, nomine
Curiµ Spiritualis monent aliquem, ut desistat ab offensione,
vel citant pro prµfata tuitione, carceribus mancipant, si
monitio, aut citatio sit contra aliquem Laicum Ministrum, aut
contra ab eis dependentes. Nec datur (tam longe, lateque in
hoc Regno gravaminum patet campus) in propriam defensionem
aliquid moliri; Cum non solum actus iuridicos efformare, sed
nec verbum quidem proferre liceat, quod statim aditum non
prµstet gravamini decidendo _ Iudice qui pro Regula Iudicandi
habet prµfatum laicale proclama. !
Hinc Ecclesiastica disciplina prolapsa, Prµlatorum Iurisdictio
enervis, Subditorum audacia petulantior, in quibus nec
obedientia, nec modestia, personarum Deo Sacratarum propriµ
reperiuntur, quippe sµpissim_ in delinquendo seculares
facinorosos enormiter excedunt. Augentur hµc mala ex nimia
facilitate obtinendi exemptionem _ Prµlatis, quµ tanta
promptitudine occurrit, ut nullus eam pro libito non
consequatu. Si autem nolit exemptionem generalem circa omnes
causas, et in aliquo delinquat, sufficit ut non possit corrigi
_ Prµlato, dicere se esse gravatum. Vel oportebit Prµlatum in
alio Trubunali facere partes actoris tot causarum quot habet
subditos. Unde mod_ Prµlati nihil agere possunt prµterea, quµ
ut in plurimum facere possunt alibi, in villulis Vicarij
foranei Episcoporum. !!
Regularium Virorum res non fµlicius se habent, quia similia
patiuntur, vel potius eadem tam subditi, quam Superiores
illorum: Patiuntur tamen Regularium res aliud notabile malum
contra Regularem Observantiam, et disciplinam quam, etiam si
vellent amplecti, non possent ad prµscriptum Regulµ vivere ob
paucitatem fratrum commorantium in Conventibus. Plures enim
sunt Conventus in quibus duo tantum habitant fratres, in alijs
tres, aut quatuor ad summum. Und_ nec Ecclesiµ decenter
tenentur, neque horµ Canonicµ in Choro in similibus domibus
recitantur, et sµpius potius scandalo, quam exemplo populi
sunt; Quapropter prudentiores, laicorum, immo et Regularium
putant, putant consultissimum fore, si prµfati supprimerentur
conventus, et Fratres in eisdem existentes ad alios, in quibus
ob maiorem numerum posset institui Regularis Observantia,
trasferrentur. !!
c *** !!
Monialium Monasteria plures conservant tenaciter abusus. Inter
quos non inferioris momenti esti, quod in eis commorantur
plurimµ feminµ seculares aliquando ingressµ titulo amplectendi
institutm monasticum, quod noluerunt, vel non potuerunt
amplecti. Aliquando ingressµ titulo educationis, quµ ab
infantia usque ad finem vitµ durat. Et sµpissim_ atque ut in
plurimum, cum notabili monasteriorum damno non solvunt
alimenta, vel quia non possunt, vel quia nolunt; Et cum sint
frequenter sorores, vel proximiores consanguineµ Monialium,
istµ ob gratiam parentum, et consanguineorum exigere retiones
alimentorum nolunt, quinimm_ impediunt exationem. Et cum
aliunde Monasteria non sint valde opulenta, quam (per il
Copista: quµ, n.d.r.) sµpe egestate laborant, et sustentare
nequeunt tot Moniales, et seculares, und_ opus habent
consumere pecunias destinatas pro emptione stabilium,
censuum, et aliorum annualium reddituum, ne perire fame
cogantur. Ob quam causam iam minus curant seculares de
monachandis filiabus, aut sororibus invenerunt quidem modum
exonerandi familias absque dispendio. Hinc exceptis paucis
Monasterijs, in quibus exactissim_ Regula, quam profitentur,
observatur, in cµteris nec umbra apparet Regularis
Observantiµ, sicut nec votorum paupertatis, et obedientiµ, sed
vivunt non aliter quam si seculares essent sub clausura
custoditµ. !!
Prµterea pen_ in omnibus Monasterijs conversµ sunt feminµ
seculares, nec volunt eas Moniales recipere ad habitum et
professionem regularem, ut possint libito _ Monasterio eicere.
Quod rar_, etiam quando inhabiles fiunt pro Monasteriorum
servitio, faciunt. !!!!
c * * * !!!!
Omnia ferm_ prµfata possent obtinere optatum remedium ab
ordinaria potestate si vires haberet hac ver_ civibus evacuata
, cogimur cum dolore cordis potius mala videre, et plangere,
quam tolerare. Videmus navim iactatam fluctibus, remigamus
laborantes, contrarij venti concutiunt, atque his agitati
procellis pen_ submergimur. Und_ sol•m remanet, ut cum illis
clamemus, quorum personam et ministerium gerimus, Domine,
salva nos,perimus
sperantes ab eo qui Christi vices habet vocem
audire. Confidite. Ego sum nolite timere, utque ventis, et
mari imperio facto tranquillitas magna fiat. !!
Et hµc de statu Ecclesiµ, et Dioecesis Agrigentinµ, quam sub
Obedientia Sanctµ Sedis et EE. VV. protectione humiliter
collocamus, atque sub ea vivere velle, et mori toto corde
protestamur. Datum Agrigenti die 20 septembris 1699. !!
e, si prµfati supprimerentur
conventus, et Fratres in eisdem existentes ad alios, in quibus
������������������������������������������������������������������
������������������������������s+l2< nr50ms10
^[Relatio status Ecclesiæ et dioecesis Agrigentinæ ad SS.mum
Dnu.m Innocentium Divina providentia Papam XII ab moderno
eiusdem Æcclesiæ episcopo transmittenda, atque Sacræ
Congregationi S.C.S. per specialem nuncium presentanda,
instante obligatione Sacra Limina visitandi pro triennio 38°,
stante impedimento episcopi, prout præfatus nuncius per
pubblica documenta eamdem Sacram Congregatione reddet
certiorem.^[ !
c ^Emin.mi et RR.mi PP.^ !
Non ante diem septimum Settembris anni iam evoluti 1697, hanc
ecclesiam et dioesesim primùm gubernandam suscepi: et cum
statim mihi curae fuisset, scire onera, ac munia obire proprio
muneri incumbentia, compertum habui ex litteris istius Sacrae
Congregationis datis Romae sub die 11 Xbris 1694; quod ab
antecessore episcopo ad sacra limina visitanda pro tiennio
36-, iam decurso, speciali nunctio destinato, ex Apostolicæ
Sedis dispensatione fuit idem nuntius admissus ad
satisfaciendum præfato muneri pro triennio 37° tunc currente,
onere tamen adiecto ut præfato triennio durante statum
ecclesiæ transmicteret. Verum prædictus antecessor episcopus
e vivis ante elapsum triennium fuit sublatus; quare et longa
infirmitate detentus, et gravi senectute, præpeditus oneri
facere satis non potuit. Hinc ego rei certior factus, ut nec
muneri deessem, nec ea quae ignorabam esponerem supplices ad
Sacram istam Congregationem preces porrexi, quatenus prorogare
dignaretur tempus, quo memorata status relatio transmittenda
veniret: qua prorogatione semel et benigne concessa, antequam
præfinitum tempus elaberetur, visitationi dioecesis institi.
Hac peracta, relationem status ecclesiæ et dioecesis
humiliter ac reverenti animo exibeo, sperans, me Sacram
Congregationem edocturam quae confirmanda, quae corrigenda
putaverit. !
Tota igitur Dioecesis complectitur sex civitates; oppida
quinquaginta septem; ecclesias sub jurisdictione ordinarii,
praeter Monialium et Regularium, quadringentas octoginta
septem; Monialium Monasteria Ordinariae Jurisdictioni pariter
subiecta viginti sex, cum altero monasterio subdito
Regularibus Ordinis Praedicatorum ; conventus regularium
centum et octo; sacerdotes seculares milletercentum
septuagintatres; clericos in maioribus et minoribus costitutos
mille centum quatuor; animas vero bis centum quinquaginta
quinquemille ducentas et decem. !!
f-l1 Civitates Conventus !
l2 _et oppida_--_Ecclesiæ_--_Monast.a Monialium_--_Regularium_ !
63 487 27 108 !!!
_Sacerdotes_------_Clerici_----_Animæ_ !
1.373 1.134 255.210. !!!
c f+ _^AGRIGENTUM_^ !!
Civitas pervetusta totius dioecesis caput: sita in Regno
Siciliae ad prospectum Meridianum Maris Mediterranei, atque ab
eo quatuor distans milliarijs, prae altis muris circumvallata,
ubertate camporum circumcirca conspicua, ac in dorso montis
aedificata, in cuius supercilio Ecclesia Cathedralis, cum
episcopali palatio eidem contiguo, constructa est, primò
quidem sub auspicijs Assumptionis B.mae Matris, deinde S.
Jacobi Apostoli, ac demum S. Gerlandi Episcopi Agrigentini
Confessoris, Civitatis Principalis Patroni. Templum hoc
magnificentissimè, ac pulcherrimè constructum duobus organis
paris nobilitatis decoratur: nec deest stipendium sufficiens
pro organista, et choro musicorum, qui solemninaoribus diebus
magno populi concursu et devotione laudes divinas concinunt. !
Chorus pro horis canonicis persolvendis, quibus intersunt
omnes, qui de iure deberit interesse, in medio templi iuxta
morem regionis existit; Non quidem magnificentiæ
Templi correspondet, sed (Deo dante) quamprimum debita iam
contracto persolvero expensis certè non parcam,
sed structuræ Templi Chori structuram conformare conabor. Ad
latus eiusdem Templi turris præalta pro campanis, et minoribus
tintinnabulis sonorum concertum efformantibus cernitur
ædificata . !
Sacrarium sive Sacristia expensis Mensæ Episcopalis modò
contruitur, ex quo antiquum nec magnitudini Templi consonat,
nec ob angustiam aptum, et sufficiens reputatur tum pro
ministerio, tum pro supellectilis sacræ custodia. !
Decoratur Ecclesia pluribus, et insignioribus Santorum
Reliquiis, decentissimé conservatis: Nam præter integrum
corpus Sancti Gerlandi Episcopi, et confessoris, quod in
sacello tribus clavibus observato, atquæ in arca magna
argentea inclusum custoditur, frustum Sanctæ Crucis Christi,
cum Spina Dominicæ Coronæ, Capillus Beatissimæ Virginis, Caput
Sanctæ Victoriæ Virginis, et Martyris, Ossa Sanctæ Annæ,
Sancti Viti, atquæ aliorum Sanctorum Martyrum, et Confessorum,
quorum nomina in thecis descripta apparent, asservantur, atquæ
devota fidelium veneratione coluntur. !
Ultra Aram Maximam quatuordecim alia Altaria consona symmetria
sunt ædificata, atquæ ad sinistram alam Ecclesiæ Capella
specialis pro Sacrosancto Eucharistiæ Sacramento: in quibus
singulis diebus ingens numerus Missarum celebratur, tum ob
fidelium devotionem, tum in satisfactionem onerum
beneficialium, et piorum legatorum: atquæ inter illa unum
privilegio Apostolico gaudet, pro adiuvandis Purgatorii
animabus. !
Abundat supellectili sacra, et pretiosa; atquæ in dies, Deo
dante, spero magis ac magis sacros ornatus augendos. !
Episcopatus est de Iure Patronatus Regis Catholici, cuius
annui redditus duodecim millia scuta circiter monetæ Regni: ex
his Episcopus annuatim contribuere præfato Regi pro Regni
necessitatibus ex concessione Apostolica scuta bis mille
centum et ultra ter mille et amplius diversis Pensionarijs:
quingenta pro fabrica Ecclesiæ: biscentum quinquaginta pro
Seminarij subventione: centum pro quadragesimali Concionatore:
alia centum pro distribuendis in die Purificationis Beatæ
Mariæ Virginis candelis ceræ elaboratæ, preter alia onera
minoris momenti. Reliquum in domus, et familiæ sustentatione
nec non in pauperum, et Ecclesiarum adiumentum erogatur. !
Collegium Canonicorum iuris scientia, nobilitate, ac exemplari
morum honestate conspicuis numero viginti apprimè
nobilitatur. Quatuor continet Dignitates, Decanatum,
Cantoriam, Archidiaconatum, Thesaurariatum. Cæteri Canonici
suis ordinibus Presbyteratus, Diaconatus, et Subdiaconatus
intyer se discernuntur. Sunt de Regio Jure Patronatus duæ
dignitates, Decanatus, et Archidiaconatus, et pariter tres
aliæ Præbendæ Canonicales: Cantoris vero Dignitas perpetuo a
Sede Apostolica provisionem expectat, sicut Thesaurarij ab
Episcopo; Reliqui Canonocatus sunt liberæ collationis, et
iuxta Regulas Cancellariæ Apostolicæ conferuntur. Præbendæ
valde discripant qùoad proventus; etenim aliaæ pinguores, aliæ
tenues, aliæ nihil penitus fructum continent: remanentibus
dummodo pro huiusmodi Canonicis distributionibus quotidianis. !
Pro horis Canonicis, ac Divinis Officijs peragendis
superadditur Capitulo numerus quadragintaocto Capellanorum,
seu Mansionariorum, ut vocant, partim de Jure Patronatus,
partim ab Episcopi libera electione pendentium, ex quo valde
Chorus decoratur, et magna cum solemnitate quotidie divina
peraguntur. !
Erecta invenitur Præbenda Theologalis iuxta S. Concilij
Trid.ni decretum, assignata sufficienti congrua, cum onere bis
in hebdomada in Ecclesia Cathedrali lectionem habendi.
Theologus tamen de corpore Capituli non est: puto quia tempore
provisionis inter Capitulares Theologus lectionibus aptus, non
fuit inventus. !
In Civitate tres Ecclesiæ Parochiales sunt erectæ, quarum
prima Cathedralis cum animarum cura penes Capitulum , pro
cuius exercitio ob eodem singulis annis præficitur Magister
Capellanus de corpore Capituli, qui, adiunctis duobus alijs
Capellanis, muneri incumbit. Adiungitur Cathedrali altera
sacramentalis Ecclesia, in qua per Ministros ad id assumptos
pro commodiori administratione Sacramenta populo ministrantur.
Aliæ duæ Parochiæ suos habent Beneficiatos perpetuos, ac
distinctos limites pro cura animarum gerenda. !
Seminarium Clericorum prope Ecclesiam Cathedralem insigniter
ad modum floret, erectum iuxta S. Concilij Trid.ni decretum,
atquæ ad eiusdem decreta gubernatum: in hoc expensis Seminarij
triginta sex Clerici aluntur plures tamen alij cum parentum
congrua contributione ibidem convivunt. Præter Rectorem et
alios ministros pro rei familiaris administratione, et
custodia sustentat Collegium tre Lectores pro Grammatica, et
Humanioribus litteris, Lectoresque Philosophiæ, Theologiæ
scholasticæ, et Moralis, Juris Canonici, et Civilis: quare nil
deesse videtur ad perfectam generalium studiorum
Universitatem. Lectoribus præfatis, et Ministris competentia
salaria sunt assignata; Unde magnus habetur concursus
discipulorum tam civium, quam exterorum, et Agrigentinum
Seminarium præclari nominis in hoc Siciliæ Regno gloriam
adeptum est. !
Ereptus pariter invenitur Mons Pietatis, in quo statis diebus
pecuniæ, pignoribus acceptis mutuo pauperibus dantur cum eorum
magno levamine: à duobus Canonicis gubernatur. !
Xenodochium pariter extat ad pauperes infirmos curandos, atquæ
ad recipiendos pueros expositos, eosque alendos, ac educandos
fundatum: in quo Sacerdos est perpetùo designatus, ut infirmis
Sacramenta ministret. !
Tria sunt etiam in Civitate Sancti monialium Monasteria
Ordinario subiecta. Primum Cisterciensis Ordinis in quo
triginta Moniale Chorales professæ, de Regulari observantia
optimè meritæ cum competenti numero Conversarum. Secundum
Tertij Ordinis S. Francisci quindecim Monialibus constans, cum
conversis opportuno numero in eo degentibus. Tertium eiusdem
Ordinis vigintiquinque Professas, et Conversas ibidem congruo
numero commorantes, continet. !
Adest præterea Domus Puellarum Virginum Orphanarum ad numerum
quadraginta quinque: hæ ab Episcopo pro maiori parte
sustentantur. !
Insuper domus Patrum Congregationis Oratorij, in qua
reperiuntur Sacerdotes tres, Clerici duo. !
Regularium iurorum Cænobia decem sunt !
1. Ordinis Prædicatorum, in quo Sacerdotes septem, Clerici
quatuor, totidem conversi. !
2. Minorum Conventualium: Sacerdotes quinque, Clerici
quatuor, totidem laici. !
3. Carmelitarum: Sacerdotes tre, laici duo. !
4. Ordinis Sanctæ Mariæ de Mercede Discalceatorum: Sacerdotes
quatuor, laici tres. !
5. Eremitarum S. Augustini: Sacerdotes duo, unus laicus. !
6. Minorum S. Francisci de Paula: Sacerdotes tres, Clericus
unus, et unus laicus. !
7. Minorum Reformatorum S. Francisci: Sacerdotes sex, Clerici
quinque, totidem laici. !
8. Eiusdem Ordinis: Quatuor Sacerdotes, totidem laici. !
9. Capuccinorum: Sacerdotes sex, laici quinque. !
10. Tertij Ordinis S. Francisci: Sacerdotes quinque, Clerici
duo, laici quatuor. !!
Plurimæ adsunt Confraternitates, et Congregationes laicorum.
Ecclesiæ intra Civitatem, et extra muros sub Ordinarij
Jurisdictione ad numerum triginta ascendunt. !
Clerus præter Canonicos, et Mansionarios præfatos numerat
Sacerdotes septuagintatres, Clericos in Maioribus, et
Minoribus, Centum. !
Anmarum numerus in Civitate, et suburbio sexdecem mille
ducentæ quadragintaquinque. !!
c ^_SACCA CIVITAS_^ !!
Ad ripam Maris Mediterranei sita, et Catholico Regi immediatè
subiecta, ante hoc seculum amplissima fuit: Civilia tamen
bella illi magnam populi partem adimerunt. !
Stabet Parochialem Ecclesiam, ubi per Archipresbyterum, cuius
electio libera secundum Regulas Cancellariæ fit, cura animarum
totius Civitatis exercetur. Fructus beneficij ad scuta centum
quinquaginta ascendunt. Eidem Archipresbytero cura est aliarum
duarum Ecclesiarum, in quarum unaquaque Sacramenta
ministrantur pro maiori populi commoditate; assumptis ad
Sacerdotibus ipsius expensis. !
In Ecclesia Maiori quotidie per Sacerdotes, ad id designatos,
Officia divina persolvuntur. !
Adsunt in Civitate, Mons Pietatis pro pignorantibus mobilibus
ad favorem pauperum. !
Domus Hospitalis pro infirmis curandis, quæ paucis ab hinc
annis concessa fuit fratribus S. Joannis de Deo; infeliciter
tamen: nam antea ibidem aliqui pauperes curabantur, modò verò
fratres in solam sui sustentationem redditus omnes consumunt,
neque illis cura est instituti; sed otiosè vivendo piam
testatorum voluntatem defraudare videntur. Quia tamen exempti,
opportunum remedium adhibere nequivimus. Emin.mi PP. pro eo,
quo pollent, Catholico zelo, mandata impartiri dignabuntur,
prout expediens visum fuerit. !
Monialium Monasteria quinque. Quatuor sub ordinaria
jurisdictione, alterum sub cura Fratrum Ordinis Prædicatorum.
In Primo eorum, quæ sub Ordinaria Jurisdictione, ac Regula S.
Benedicti Deo famulantur, triginta septem sunt Moniales Choro
addictæ, cum undecim conversis: in secundo, quod extra moenia
Civitatis est situm, septemdecim professæ Chorales, et decem
Conversæ: in tertio Professæ undecim, septem conversæ: in
quarto demum cum sex conversis quindecim Chorales Professæ.
Quod sub Regula, et Jurisdictione Ordinis Paedicatorum, novem
numerat Velatas, quinque conversas. !
Domus Orfanorum Virginum ad numerum triginta, quæ piorum
eleemosynis aluntur. !
Domus Convertitarum, et male nuptarum, quæ valde angusta, et
paupertate gravis admodum valet retinere. !
Regularium virorum novem Conventus. !
1. Ordinis Prædicatorum, in quo Novitij educantur, ac in eo
sex Sacerdotes, cum Novitijs decem, et laicis quinque
commorantur. !
2. Carmelitarum, quod Sacerdotibus duodecim, duobus Clericis,
et tribus laicis constat. !
3. Tertij Ordinis S. Francisci, in quo tres degunt Sacerdotes,
cum duobus Laicis. !
4. Minorum de Observantia, in quo sex Sacerdotes, Novitij sex,
quatuor laici sustentantur. !
5. Eremitarum S. Augustini, quod Sacerdotes tres, unum
Clericum, et duos Laicos continet. !
6. Minimorum S. Francisci de Paula, ubi tres Sacerdotes, Laici
duo convivunt. !
7. Cappucinorum, per quatuor Sacerdotes, Clericos duos, Laicos
sex constitutus. !
8. Collegium Societatis Jesu, quem viginti Sacerdotes
inhabitant, laici octo. !
9. Hospitale prædictum Fratrum S. Joannis de Deo, duobus
laicis, uno Sacerdote ibidem commorantibus. !
Ecclesiæ intra, et extra moenia Civitatis Ordinario subiectæ
vigintiquinque sunt. !
Animarum numerus septies mille quingentæ. !!
c ^_NARUS_^ !!
Civitas hæc pervtusta ac nobilium incolarum magno numero
insignis, tres habet Parochias suis distinctas limitibus pro
animarum cura, quarum præcipua Matricis Ecclesiæ honore, eius
Rector nomine Prioris decoratur: sub eiusdem gubernatione duæ
aliæ sunt deputatæ Ecclesiæ, in quibus pro maiori populi
commodo per Capellanos expensis Prioris ad id assumptos,
Sacramenta ministrantur. Fructus Prioratus, demptis oneribus
pro scutis centum vigintiquinque computantur. !
Alterius Parochiæ Rector Archipresbyter nominatur; tertiæ verò
Præpositus: huic beneficium scuta centum reddit; illi
sexaginta quinque. !
In matrice Ecclesia per Presbiteros designatos Horæ Canonicæ
quotidie celebrantur. !
Duo extant Monialium Monasteria, utrumque sub Regula S.
Benedicti: in quorum antiquiore Moniales Velatæ Professæ
septemdecim, cum octo Conversis: in moderniore Professæ Velatæ
undecim, Conversæ quinque commorantur. !
Plures in Civitate florent Sodalitates, et piæ Laicorum
Congregationes. !
Xenodochium erectum reperitur pro infirmis curandis sub
Ordinaria Jurisdictione. !
Regularium Cænobia octo. !
1. Ordinis Prædicatorum, in quo Sacerdotes duo, quatuor Laici.!
2. Minorum Conventualium, in quo Sacerdotes septem, Novitij
quatuor, Laici quinque. !
3. Eiusdem Ordinis sub eodem Guardiano, in quo Sacerdotes duo,
totidem Laici. !
4. Carmelitarum, in quo Sacerdotes quinque, totidem Novitij,
ex quibus tres pro Choro, duo Laici. !
5. Eremitarum S. Augustini, in quo Sacerdotes quinque, Laici
quatuor. !
6. Minorum Strictioris Observantiæ S. Francisci, in quo
sacerdotes quinque, quatuor Clerici, et quinque Laici. !
7. Capuccinorum, in quo sacerdotes quinque, unus Clericus, sex
Laici. !
8. Collegium Societatis Jesu, in quo Sacerdotes sex, Laici
quinque. !
Clerus universus septuaginta continet Sacerdotes, Clericos in
Maioribus, et Minoribus, triginta tres. !
Numerus animarum decies mille trigintaquinque. !!
c ^_LEOCATA, sive ALICATA^_ !!
Civitas ad ripam Maris Mediterranei duobus Regijs fortalitijs
munita, cuius maior Ecclesia, in qua per Presbyteros almutijs
insignitos quotidie divina persolvuntur, ab Archipresbytero
cum cura animarum gubernatur, adiunctis Coadiutoribus, atque
altera Sacramentali Ecclesia pro commoditate populi. Fructus
Beneficij propè tercentum scuta sunt, inclusis oneribus. !
Adsunt in Civitate: Domus Hospitalis à jurisdictione Ordinarij
exempta. Monasterium Sanctimonialium Ordinis Cistercensis, in
quo Professæ Velatæ undeviginti, Conversæ septem. !
Domus Puellarum Virginum Orphanarum, nimia egestate laborans,
sed illius subventioni actentè invigilo multarum
pecuniariarum applicatione. !
Regularum Virorum sex Cænobia. !
1. Ordinis Prædicatorum, constans duobus Sacerdotibus, et uno
Laico. !
2. Carmelitarum Sacerdotibus septem, uno Clrico, quinque
Laicis. !
3. Minorum Conventualium, Sacerdotibus sex, uno Clerico, et
quatuor Laicis. !
4. Alterum Carmelitarum, Sacerdotibus quatuor, Laicis duobus:
in cuius Ecclesia subiecta in omnibus Ordinario, asservatur
Corpus S. Angeli Martyris, in Arca argentea nobili arte
constructa custoditum, quod magna Civitatis, ac totius penè
Regni frequentia colitur. !
5. Minorum Regularis Obeservantiæ, Sacertotibus sex, Laicis
quatuor. !
6. Cappucinorum, Sacerdotibus quinque, duobus Clericis, Laicis
quinque. !
Ecclesiæ intra et extra moenia Ordinario subiectæ viginti
sunti, præter aliam, quæ licet à Civitate quatuor milliarijs
distans, in Syracusana Dioecesi sita, subditur nihilominus
Episcopo Agrigentino. !
Clerus Secularis constituitur per Sacerdotes centum ultra
novem, Clericos sexaginta sex. !
Animarum numerus undecim Millia quinquagintasex. !!
c ^_SUTERA^_ !!
Parva Civitas, in cuius Mariori Ecclesia per Archipresbyterum,
cuius electio sicut et præfatarum Civitatum iuxta Communes
Regulas Cancellariæ fit, animarum cura geritur. Beneficij
proventus dividuntur inter Sacerdotes, qui de Communia
dicuntur, eundem Archipresbyterum in cura Parochiæ, ac
alterius Sacramentalis Ecclesiæ, adiutorium prestantes: sed
pro Archipresbiytero vix remanent scuta quinquaginta. !
In cacumine præalti Montis, in cuius dorso Civitas est
ædificata, nobilis est constructa Ecclesia, in qua
decentissimè coluntur Corpora Sanctorum Paulini Episcopi et
Confessoris, ac Sancti Hopnophrij Anachoretæ, nobilissimis
Arcis argenteis perquàm affabrè elaboratis inclusa, magno sanè
Populorum concursu, et devotione. !
Sanctiminialium adest Monasterium sub regula S. Benedicti,
licet pauperrimum, in quo duodecim Moniales pro Choro, una
novitia, tres conversæ. !
Virorum Regularium Cænobia duo. Carmelitarum, in quo
Sacerdotes tres, totidem conversi; et Capuccinorum, in quo
Sacerdotes quinque, Clerici duo, Laici quinque commorantur. !
Ecclesiæ Ordinario subiectæ sexdecim. !
Constituunt Clerum Secularem Sacerdotes viginti sex, Clerici
decem. !
Animarum numerus, bismille trecentæ. !!
c ^_CASTRUM NOVUM^_ !!
Civitas antquissima, quam temporum iniuria ad extremam penè
Populi penuriam redegit, Regi Catholico, sicut et usquemodò
memoratum, subiecta, Ecclesiam habet Matricem, in qua per
designatos Scerdotes quotidiè Horæ Canonicæ persolvuntur.
Præest in ea Archipresbyter cum animarum cura, et annuo
proventu scutorum prope centumviginti. Provisio Beneficij
regulatur ad præscriptum Cancellariæ Apostolicæ. !
Extant in Civitate: Parvum Xenodochium, pro curandis
pauperibus infirmis. Monasterium Minialium perangustum sub
regula S. Benedicti; in quo novem Professæ Choro addictæ, et
tre conversæ. !
Domus Puellarum Orphanarum, quæ ælemosynis præcipuè
Hospitalis, aluntur. !
Regularium virorum Domus duæ. Ordinis Minorum Conventualium
altera cum duobus Sacerdotibus, et uno Laico; in cuius
Ecclesia plura, et insignora Sanctorum pignora decenter
asservantur: Capuccinorum altera, cum Sacerdotibus sex et
quinque Laicis. !
Ecclesiæ Ordinario subiectæ viginti quatuor: plures etiam
habentur sodalitates, et Laicorum congregationes. !
Clerus secularis continet Sacerdotes viginti octo, Clericos
viginti tres. !
Animarum numerus quinque millia quinquaginta. !!
c ^_BIBONA_^ !!
Civita hæc nobilem habet Matricem Ecclesiam, cuius Rector,
Archipresbyter cum animarum cura ex Beneficio, quod iuxta
Regulas Cancellariæ providetur, annua scuta ducenta circiter
percipit, inclusis tamen oneribus, quæ levia non sunt, et
inter alia Sacerdotem pro commodiori Sacramentorum
administratione in altera Sacramentali Ecclesia proprijs
expensis sustentare tenetur. !
Habet Domum Hospitalem parvam, pro suscipiendis et curandis
pauperibus. !
Monasteria Monialium duo: unum sub Regula S. Benedicti, in
quo Professæ Chorales quindecim, Novitiæ duæ, sex Conversæ.
Alterum Tertij Ordinis S. Francisci cum solemni professione
trium votorum, in quo viginti septem Professæ pro Choro,
Novitiæ tres, et sex Conversæ. !
In his duobus Monasterijs viget rigorosa vita communis, et
Regularis Observantia magnâ eiusdem Civitatis, quinetiam
totius dioecesis ædificatione. !
Regularium virorum Cænobia sex. !
1. Ordinis Prædicatorum, in quo duo Sacerdotes, et totidem
Laici. !
2. Carmelitarum: Sacerdotes duo, unus Laicus. !
3. Minorum Conventualium S. Francisci: Sacerdotes tres, Laici
duo. !
4. Capuccinorum: Sacerdotes quinque, duo Clerici, Laici
quatuor. !
5. Minorum Strictioris Observantiæ: Sacerdotes quinque,
totidem Laici. !
6. Collegium Societatis Jesu: Sacerdotes quinque, Clericus
unus, Laici quinque. !
Intra et extra Civitatem Ecclesiæ Ordinariæ Jurisdictioni
subiectæ, duodecim. !
Cleri Civitatis Sacerdotes triginta duo, Clerici viginti duo. !
Animarum numerus quinque millia sexcentæ. !!
c ^_CALTANISSETTA_^ !!
Civitas numeroso plena Populo, unicam habet Parochiam, in qua
animarum cura, assumptis in adiutorium quatuor Sacertotibus
per Archipresbyterum exercetur, quem præsentat Baro Civitatis
Illustris Dux Montis Alti, cum collatione Ordinarij, servatis
servandis. Huius Beneficij annui proventus, demptis expensis,
ad scuta ducenta quinquaginta ascendunt. !
Monasterium Monialium sub Regula S. Benedicti quindecim in se
concludit Professas, et Velatas, Novitiam unam, quinque
Conversas. !
Regularium Domus decem sunt. !
1. Ordinis S. Benedicti Cassinensium: in ea Sacerdotes tres,
Laici duo. !
2. Ordinis Prædicatorum: Sacerdotes octo, Clerici quatuor,
Laici quatuor. !
3. Minorum Conventualium: Sacerdotes quinque, Clericus unus,
Laici duo. !
4. Minorum Strictioris Observantiæ: Sacerdotes quinque,
Novitij quinque, totidem Laici. !
5. Altera eiusdem Ordinis: Sacerdotes septem, Laici quinque. !
6. Carmelitarum: Sacerdotes quinque, Laici duo. !
7. Reformatorum S. Augustini: Sacerdotes octo, Laici quinque. !
8. Capuccinorum: Sacerdotes quinque, Novitij octo, quatuor
Laici. !
9. Collegium Societatis Jusu: Sacerdotes novem, Clerici duo,
Laici sex. !
10. Fratrum S. Joannis Dei: Sacerdos unus, Laici tres. His
Fratribus commendatum fuit Hospitale pro infirmis pauperibus
curandis. !
Extat in territorio huius Civitatis, ab ea quatuor milliarijs
distans, quædam Ecclesia cum titulo Abbatiæ, cuius Abbas cum
cæteris Officialibus tam temporalibus quam spiritualibus,
quorum nullum aliud munus, nisi celebrandi, vel aliquot missis
inserviendi, putat se exemptum ob Ordinarij Jurisdictione, et
Visitatione. Unde gravia mala sequuntur: tum quia assumit
Sacerdotes Seculares ad ministeria sordida, et gradui
Sacerdotali penitus incongrua: tum quia suppositis litteris
patentibus Procuratoris, seu exactoris fructuum Abbatiæ, in
quibus conceditur libera facultas seligendi ministros, sine
retrictione, vel quoad numerum, vel quoad qualitatem
personarum, statim apparent Sacerdotes exempti à Jurisdictione
sui Prælati: et ut plurimum illi sunt quibus vigilantia
Pastoris est maximè necessaria, ut scilicet ovium, set non
luporum vitam ducant. !
Ecclesiæ intra et extra Civitatem sub jurisdictione Ordinarij
triginta. Clerus Civitatis Sacerdotes habet sexaginta octo,
Clericos quadraginta octo. !
Animarum numerus, vigintiduo millia circiter. !!!
c ^_Oppida Agrigentinæ Dioecesis_^ !!!
c ^_PALMA_^ !!!
Oppidum cum unica Parochiali Ecclesia, in qua quotidie Horæ
Canonicæ recitantur, cuius Rector curatus, Archipresbyter
Sacerdotem alium pro commodiori cura solet substituire.
Presentandi ius habet Dux Palmæ, Dominus Oppidi, cum
collatione Ordinarij; Cuius Beneficij annui redditus centum
quinquaginta scuta circiter afferunt. !
In Monasterio Monialium, quod sub Regula S. Benedicti ab anno
1659 invenitur erectum, una supra quadraginta Moniales
professæ et Velatæ, septem Conversæ, Novitiæ duæ, et de
licentia Apostolica quædam famula Illustris Matronæ Viduæ de
eadem licentia in præfato Monasterio degentis, reperiuntur. !
Monasterium hoc adeo exacta Regulari Observantia, et vitæ
austeritate floret, ut odor bonæ famæ, cum sanctitatis
opinione longe lateque per totum Sicilæ Regnum et extra
diffundatur. Mirum sanè, uti fervor devotionis, obedientia,
paupertas, modestia; Seculi contemptus, cæteræque aliæ
virtutes harum virginum corda inflammaverint, quantoque
exemplo fideles animas lætus (o cætus?) iste nobilis ædificet.
Hoc certum quod cum homo solum possit ea, quæ apparent,
iudicare, humano iudicio satis apto Monasterium hoc appellari
posset ob fragagantiam virtutum _Paradisus Domini_; atque
alienationem à Communione Seculi, et Mundi contemptum, fons
signatus et hortus conclusus. !
In eius Ecclesia decentur asservatur Corpus S. Felicis
Martyris, et Corpus Sancti Celsi Martyris. Item in Parochiali
Ecclesia Corpus S. Transpadani Martyris, cum pluribusalijs
Sanctorum Reliquijs. !
Extat etiam in hoc Oppido Domus Orphanarum Virginum ad numerum
decem et septem, quæ expensis Ducis piè aluntur. !
Domus Hospitalis, et Mons Pietatis: illa in pauperum
infirmorum cura, hic in subeventionem pignoribus acceptis. !
Ecclesiæ intra et extra oppidum octo. !
Cleri Sacerdotes sunt viginti sex, Clerici duodeviginti. !
Animæ quatermille quingentæ. !!
c ^_CAMASTRA_^ !!
Parvum Oppidum animarum quingentarum, quibus Sacramenta
administrantur per Sacerdotem ad nutum Episcopi amovibilem.
Sunt in Oppido Sacerdotes duo, Clericus unus, et Ecclesiæ duæ.!!
c ^_BIFARA_^ !!
Oppidolum centum animarum, quarum curam quidam Sacerdos gerit
ad id destinatus ad nutum. Ecclesia est decenter ornata. !!
c ^_CAMPUSBELLUS_^ !!
Item Oppidulum ducentarum animarum, quibus similimodo
ministrantur Sacramenta. !!
c ^_RAVANUSA_^ !!
Oppidum duarum millium animarum ultra quatuorcentum.
Sacramenta administrantur per Archipresbyterum. Jus
Præsentandi residet apud Dominum Oppidi cum Collatione
Episcopi. Fructus cuius Beneficj scuta centum sunt. !
In Oppido sunt Ecclesiæ tres, Sacerdotes octo, et Clerici
quinque. !!
c ^_CANNIGATTI'_^ !!
Oppidum magnum animarum undecim millium tercentarum, quarum
curam habet Archipresbyter, cuius collatio fit secundum
Regulas Cancellariæ Apostolicæ. Fructus verò annui sunt scuta
biscentumvigintiquinque. In Parochiali Ecclesia per Sacerdotes
ad id destinatos Divina Officia quotidie persolvuntur, quibus
inest obligatio adiuvandi Archipresbyterum in exercitio curæ
animarum. !
Monialium Moonasterium sub Regula S. Benedicti, in quo
Moniales quindecim professæ, duæ Novitiæ, et cæteræ Conversæ,
aut educandæ usque ad vigintisex. !
Xenodochium parvum pro pauperibus infirmis curandis extat. !
Regularium Virorum domus quatuor. !
1. Ordinis Prædicatorum: uno Sacerdote, et altero Laico. !
2. Carmelitarum: tribus Sacerdotibus, et totidem Laicis. !
3. Minorum Conventualium: Sacerdotibus quatuor, et tribus
Laicis. !
4. Minorum de Observantia: Sacertotibus quatuor, totidem
Clericis, et Laicis quinque. !
Ecclesiæ septem sunt. Sacerdotes seculares viginti sex,
Clerici viginti. !!
c ^_DELIA_^ !!
Oppidum animarum mille sexcentarum vigintiquinque, quarum
curam gerit Archipresbyter de Jure Patronatus Marchionis
eiusdem Oppidi cum collatione Ordinarij: habetque congruam
sustentationem scutorum centum. !
Ecclesiæ quatuor sunt, quatuor Sacerdotes, et totidem Clerici.!!
c _^SUMMATINUM_^ !!
Oppidolum animarum mille trecentarum, cuidamSacerdoti ad nutum
amovibili commendatarum, in quo tres Ecclesiæ, et Sacerdotes
quatuor cum duobus Clericis commorantur. !!
c ^_SANCTA CATHARINA_^ !!
Oppidum animarum bismillesexcentarum, Sacerdoti ab Ordinario
electo, commendatarum, ubi quinquæ Ecclesiæ, Sacerdotes
quinque, et Clerici sex. !!
c _^SANCTUS CATHALDUS_^ !!
Oppidum trium millium saxaginta sex animarum, quarum curam
habet Archipresbyter,quem præsentat Dominus loci, ab Ordinario
servatis servandis, instituendum; Cuius annui fructus scuta
centum octoginta sunt, oneribus inclusis. In Ecclesia
Parochiali Reliquiæ S. Rosaliæ Virginis, et S. Cathaldi
decenter asservantur. !
Regularium Virorum domus, Fratrum S. Mariæ de Mercede
Discalciatorum cum Sacerdotibus quatuor, ac tribus Laicis
extat. Ecclesiæ ultra præfatas, quinque sunt, Sacerdotes
novem, et Clerici octo. !!
c _^SERRA de FALCO_^ !!
Parvum oppidum animarum mille Sacerdoti commendatarum. Aliaque
Ecclesia est in oppido erecta; Suntque ibidem Sacerdotes tres,
et totidem Clerici. In Parochiali custoditur Corpus S.
Leonardi in capsa lignea competenter ornata. !!
c _^MONSAUREUS_^ !!
Oppidum octingentarum animarum Sacerdoti cuidam commissarum,
ubi commorantur duo Sacerdotes cum quatuor Clericis. !!
c _^BONPENSERIUM_^ !!
Alterum oppidolum tercentarum animarum, ultra octoginta
Sacerdoti commendatarum, ubi alius Sacerdos, duoque Clerici
commorantur. !!
c _^MONS MELLIS^_ !!
Oppidum animarum sex mille quingentarum, quarum curam
Archipresbyter, cuius præsentatio ad Dominum loci spectat
adhibita collatione Ordinarij servatis servandis. Emolumenta
Beneficij tercenta scuta sunt, quæ dividentur inter Sacerdotes
quosdam designatos pro celebratione Divini Officij in præfata
Parochiali Ecclesia. Designata est alia Ecclesia pro
commodiori administratione Sacramentarum, ubi sunt ad id
muneris duo ministraturi expensis communibus conducti, sed
sub cura Archipresbyteri. !
Xenodochium adest pro Pauperibus infirmis curandis. !
Monialium Monasterium sub Regula S. Benedicti, quod oporteret
de medio tolli ob clausuram minus firmam, maleque dispositam,
quam, attenta paupertate
Monasterij ad formam reducere impossibile est, neque fideles
affecti sunt erga illud, quod velint contribuire pro expensis;
Immo Moniales ita relaxatæ, qualiter illarum clausura. Sunt
tamen numero sexdecim, quæ Professionem emiserunt, cum alijs
quinque Conversis. !
Regularium Virorum domus tres sunt. !
1. fratrum Reformatorum: quinque Sacerdotibus, et totidem
Laicis. !
2. Reformatorum Eremitarum S. Augustini: quatuor Sacerdotibus
et tribus Laicis. !
3. Minorum Conventualium: unico Sacerdote cum suo Laico ibidem
degentibus. !
Ecclesiæ intra, et extra Oppidum ultranominata, decem octo
sunt. Sacerdotes quadraginta sex, Clerici triginta. !!
c _^AQUA VIVA_^ !!
Oppidolum ducentarum animarum, cum Sacerdote curam illarum
gerente. !
Extatque ibidem alius Sacerdos cun uno Clerico. !!
c _^CAMPUS FRANCUS_^ !!
Oppidum trium millium animarum, quarum curam apud
Archipresbyterum à domino oppidi electum atque ab Ordinario
institutum. Cuius redditus annui ad centum et triginta scuta
ascendere putantur. !
Extat in oppido Conventus Fratrum Conventualium: duobus
Sacerdotibus, et uno Laico ibi degentibus. Hæc domus ob
decretum Sacræ Congregationis specialiter emanatum, Ordinario
subiecta existit. Ecclesiæ aliæ quatuor, Sacerdotes decem, et
Clerici sex in oppido sunt. !!
c _^CASTRUM TERMARUM_^ !!
Oppidum quatuor mille nongentarum et decem animarum, quarum
curam gerit Sacerdos, ad nutum ab officio amovibilis, ciu in
adiutorium alij quinque Sacerdotes designati sunt, inter quos
dividuntur fructus Primitiarum ascendentes ad summam scutorum
centumquadraginta. !
In Parochiali Ecclesia asservatur frustum ossis S. Rosaliæ
Virginis. !
Ecclesiæ in oppido quinque sunt, Sacerdotes vigintisex,
Clerici viginti quinque. !!
c _^CAMARATA_^ !!
Oppidum animarum quinquemillecentumquinquagintasex, quarum
habet curam Archipresbyter, cuius electio secundum Regulas
Cancellariæ Apostolicæ fit, Cuius annui proventus scuta
centum. !
In Ecclesia Matrice Reliquia ex ossibus S. Nicolai Episcopi et
frustum vestis S. Josephi asservantur. !
Pro commodiori animarum cura altera Ecclesia electa est, in
qua Sacramenta per Sacerdotes ad id electos ministrantur;
atque ibidem per plures Sacerdotes horæ Canonicæ quotidie
recitantur. !
Xenodochium parvum pro infirmis curandis extat. !
Monialium duo Monasteria, utrumque sub Regula S. Benedicti, in
quibus Regularis Vita speciali fidelium exemplo viget, atque
Virgines Sacræ vero Deo famulantur. In altero quatuordecim cum
quatuor Conversis, et in altero Vigintiquatuor cum sex
conversis commorantur. !
Extat in Oppido Domus PP. Congregationis Oratorij Ordinario
Subiecta, in qua quatuor Sacerdotes, et duo Clerici. !
Regularium Virorum Cænobia tria. Ordinis Prædicatorum tribus
Sacerdotibus, et duobus Laicis. Ordinis Minorum Regularis
Observantiæ: Sacerdotibus sex, quatuor Clericis, et quinque
Laicis. Ordinis Reformatorum S. Augustini: Sacerdotibus sex,
et Laicis quatuor ibidem commorantibus. !
Ecclesiæ sub potestate Ordinarij sunt viginti. Clerus habet
sexaginta tres Sacerdotes, Clericos Vigintiduos. !!
c _^SANCTUS JOANNES_^ !!
Oppidum trium millium animarum, quarum cura apud
Archipresbyterum de Jure Patronatus Domini Oppidi, cuius
proventus annui scuta centum quinquaginta. In Ecclesia
Parochiali conservantur Reliquiæ S. Joannis Baptistæ, et S.
Rosaliæ Virginis decenter. !
Puellarum Orphanorum Virginum, domus, ad numerum viginti
extat. Ecclesiæ quatuor sunt, Sacerdotes decem et octo,
Clerici quindecim. !
Conventus PP. Capuccinorum: Sacerdotum quinque, duorum
Clericorum, atque Laicorum quatuor. !!
c _^PRIZZI_^ !!
Oppidum quinque millium octingentarum animarum ab
Archipresbytero gubernatarum, cuius collatio spectat prout de
jure communi. Proventus annui Beneficij scutorum prope
tercentorum. !
Extat in Oppido parvum xenodochium ad infirmos pauperes
curandos. !
Regularium domus duæ sunt. Una Carmelitarum duobus
Sacerdotibus, et totidem Laici. Altera Fratrum Minorum
Conventualium unico Sacerdote et altero Laico ibi degentibus. !
Ecclesiæ decem extant. Sacerdotum numerus trginta quatuor,
Clericorum viginti. !!
c _^PALATIUM ADRIANI^_ !!
Oppidum ex animis Ritus Græci, et Latini; Sunt tamen omnes
numero trium millium nongentarum. Latini Parochum Latinum
habent, cuius provisio prout de jure Communi, et fructus
Beneficij centum viginti scuta sunt. !
Græci gubernantur per Sacerdotes de Ritu Græco, qui penè omnes
hebdomadatim bini et bini curam gerunt, tametsi sit quidam
inter illos qui Vicarius dicitur, gerens munus Capitis Cleri
Græci. !
Clerus Latinus habet Sacerdotes sex, Clericos sex. Clerus
Græcus decem Sacerdotes, et totidem Clericos habet. !
Ecclesiæ omnes tam latini, quam Græci Ritus septem extant. !!
c _^SANCTUS STEPHANI_^ !!
Oppidum trium millium quingentarum animarum, quarum curam
geriti Archipresbyter institutus secundum ius commune, cuius
fructus ad scuta centum ascendunt. !
In Parochiali Ecclesia decenter asservatur frustum Sanctæ
Crucis, pars cutis cum pilo oblongo S. Honufrij, atque os S.
Rosaliæ Virginis. !
Duobus ab Oppido milliaribus antrum in loco horrido, atque
eminenti supra montem reperitur; ubi, ut traditio habet
habitationem habuit S. Rosalia Virgo, cum è domo paterna
egressa, ob Christi amorem, usque dum ab Angelum edocta,
petijt Montem Peregrinum prope Panhormum. Ibidemque pro
fidelium devotione Ecclesia fabricata est, cum cellulis
quisbudam, in quibus Pænitentiæ causa moram trahunt tres
devoti, atque ingenui viri, qui abiecta seculi pompa, simulque
divitijs exemplariter conservantur. Nos quidem eisdem normam
vivendi dedimus, atque super eorum conversatione attente
vigilabimus. !
In Oppido extat Cænobium Fratrum Prædicatorum, ubi duo
Sacerdotes, et totidem Laici habitant. Ecclesiæ septem.
Sacerdotes viginti unum, et Clerici tres decim sunt. !!
c _^SANCTUS BLASIUS^_ !!
Oppidum mille setingentarum animarum sub cura Sacerdotis ad
id approbati. !
Sunt tamen alij Sacerdotes duo. !!
c _^SANCTUS ANTONINUS_^ !!
Oppidum bis mille triginta animarum, quarum cura apud
Archipresbyterum, cuius provisio de jure Patronatus Domini
Oippidi est cum collatione Ordinarij, Cuius annui redditus
scuta centum sunt. !
Regularium domus una, eaque Fratrum Minorum Strictioris
Observantiæ, in qua quinque Sacerdotes, duo Clerici, et duo
Laici habitant. Ecclesiæ duæ ædificatæ sunt. Sacerdotes
seculares sex, et Clerici octo. !!
c _^ALEXANDRIA_^ !!
Oppidum quatuor millium sexcentarum animarum, quarum curam
habet Archipresbyter, a Ordinario instituto, prævia
presentatione Patroni, Domini quippe loci,Cuius annua pensio
scuta ducenta. !
Xenodochium parvum pro pauperibus infirmis curandis extat. !
Regularium Cænobia duo. Unum Carmelitarum: duobus
Sacerdotibus, et totidem laicis. Alterum Minorum Strictioris
Observantiæ: Sacerdotibus sex Clericis duobus, atque sex
laicis ibi degentibus. !
Ecclesiæ sex sub Ordinarij Jurisdictione fundatæ. Sacerdotes
triginta septem, et Clerici decem et novem sunt. !!
c _^BURGIUM_^ !!
Oppidum animarum quatuor millium nongentarum, et decem sub
cura Archipresbyteri, Cuius institutio prout de Jure Communi,
eiusque annui proventus scuta centum viginti sunt. !
In Ecclesia Parochiali horæ Canonicæ quotidie per Sacerdotes
ad id designatos recitantur, ad quod munus ommes ex Oppido
oriundi, si velint admittuntur. !
In eadem satis decenter asservantur Reliquia S. Antonij
Abbatis, item et S. Viti Martyris. !
Monialium Monasterium sub Regula S. Benedicti extat, in quo
viginti sex Chorales, quatuor Conversæ, et una educanda
commorantur. !
Regularium Virorum Cænobia quatuor. !
1. Carmelitarum: Sacerdotibus tribus, et uno Laico. !
2. Tertij Ordinis S. Francisci: Sacerdotibus quatuor, et
totidem Laicis. !
3. Minorum Reformatorum: Sacerdotibus sex, et quinque Laicis. !
4. Capuccinorum: Sacerdotibus quinque, duobus Clericis, et
Laicis quatuor ibidem degentibus. !
Domus item Hospitalis pro Pauperibus infirmis curandis. !
Ecclesiæ sub ordinaria Jurisdictione quatuor decem. Sacerdotes
quinquagintaduo, et Clerici triginta quatuor. !!
c _^VILLAFRANCA_^ !!
Oppidum trium millium centum quinquaginta septem animarum,
quarum curam gerit Archipresbyter, Cuius præsentatio ad
Dominum Oppidi spectat, cum institutione Episcopi. Eiusdem
annui proventus scuta centum sunt. !
Regularium Virorum domus tres extant. Una Minorum Observantiæ:
Sacerdotibus quatuor, et tribus laicis. Altera Tertij Ordinis
S. Francisci: tribus Sacerdotibus, et totidem Laicis. Item
Domus Reformatorum S. Augustini Sacerdotibus quatuor et tribus
Laicis ibidem commorantibus. !
Ecclesiæ quinque ultra præfatas. Sacerdotes tres ultra
triginta, Clerici decem et octo sunt. !!
c _^LUCCA_^ !!
Oppidum animarum mille ducentarum octoginta tres, quarum habet
curam Sacerdos ad id approbatus. !
Sunt in Oppido Ecclesiæ duæ, Sacerdotes sex, Clerici totidem. !!
c _^SANCTUS CAROLUS_^ !!
Oppidum centum sexaginta animarum Sacerdoti approbato
commendatarum. !
Altera Ecclesia extat, sed nullus alius Sacerdos, nec
Clericus. !!
p _^CLUSA_^ !!
Oppidum quinque millium centumanimarum, quarum curam gerit
Archipresbyter, qui elegitur prout de Iure Communi, Cuius
proventus annui centum octoginta scuta sunt. !
In Parochiali Ecclesia, quotidie per Sacerdotes ad id
designatos Officium Divinum peragitur, atque in Choro horµ
Canonicµ recitantur. !
In eadem decenter asservatur Caput S. Hygini Papµ et Martyris
cum alijs Reliquijs. Extat alia Ecclesia in qua administrantur
Sacramenta per Sacerdotes approbatos. !
Xenodochium extat pro infirmis curandis. !
Monialium Monasterium sub S. Benedicti Regula, in quo viginti
Chorales Professµ, una Novitia, et sex Conversµ. !
Regularium Virorum quinque Cµnobia. !
1. Congregationis Olivetanorum: Sacerdotibus quatuor cum
Abbate, et uno Laico. !
2. Prµdicatorum: quatuor Sacerdotibus, et duobus Laicis. !
3. Conventualium Minorum: Sacerdotibus duobus, et uno Laico. !
4. Capuccinorum: quinque Sacerdotibus, duobus Clericis, et
quinque laicis. !
5. Minorum Strictioris Observantiµ: Sacerdotibus quinque,
Clericis duobus, atque Laicis quatuor ibi commorantibus. !
Ecclesiµ ultra prµfatas undecim sunt sub Ordinarij
Jurisdictione. !
Clerus habet Sacerdotes sexaginta sex, Clericos triginta unum.!!
c _^COMITISSA_^ !!
Oppidum animarum de Ritu Latino sexcentarum quinquaginta
quinque, _ Sacerdote approbato gubernatarum, ubi sunt tres
alij Sacerdotes eiusdem ritus, et Clerici quinque. Animarum de
Ritu Grµco nongentarum quinquaginta, quarum curam habet
Sacerdos de eodem Ritu, ubi sunt sex Sacerdotes, et tredecim
Clerici eiusdem Ritus. !
Prope istud oppidum duobus prope milliarijs distat Cµnobium
nobile, et magnum Monachorum Congregationis Montis Oliveti,
sub titulo S. Mariµ de Nemore, in quo educantur Novitij;
constatque ex tredecim Sacerdotibus cum Abbate, quatuor
Clericis in Sacris, quinque in Minoribus, quatuor Novitijs, ac
laicis octo. !!
c _^JULIANA_^ !!
Oppidum bis mille animarum, quarum curam gerit Archipresbyter
institutus prout de Iure Communi, Cuius annui proventus,
centum et decem scuta sunt, atque in Parochiali Ecclesia per
Sacerdotes ad id designatos Officia Divina celebrantur.
Conservatur item in eadem Ecclesia pars Corporis Sanctµ
Julianµ in arca argentea satis decenter. !
Monasterium Monialium sub Regula S. Benedicti habens tredecim
Moniales Chorales Professas, duas Novitias, et tres Conversas.!
Regularium Virorum Cµnobia duo. Unum Congregationis Montis
Oliveti, cum Abbate quatuor Monachorum Sacerdotum, et duobus
Laicis. Alterum extra Oppidum distans milliario Strictioris
Observantiµ S. Francisci, in quo Sacerdotes sex, Clerici
quinque, et totidem Laici. !
Ecclesiµ ultra prµfatas numero quindecim. Clerus habet
Sacerdotes vigintiocto, Clericos duodecim. !!
c _^SAMBUCA_^ !!
Oppidum sex millium septingentarum quadraginta trium animarum,
quarum curam habet Archipresbyter electus, et institutus prout
de Jure Communi, Cuius annui proventus scuta ducenta sunt.
Altera Ecclesia designata est pro administratione
Sacramentorum in subsidium Parochialis. !
Monasterium Monialium sub Regula S. Benedicti, quarum decem et
octo Chorales Professµ, una Educanda et quinque Conversµ. !
Orphanarum Virginum domus, quµ ab universitate aluntur omnes
numero decem. !
Regularium Virorum domus tres. Una Carmelitarum trium
Sacerdotum, et duorum Laicorum(rectius:Clericorum,n.d.r.),
et laicorum quatuor. Item altera habens Sacerdotes quinque,
Clericos duos, et Laicos quinque. !
Ecclesiµ ultra prµfatas duodecim sunt sub Jurisdictione
Ordinarij. !
Clerus habet Sacerdotes quadraginta novem, et totidem
Clericos. !!
c _^SANCTA MARGARITA_^ !!
Oppidum quatuor millium tercentarum animarum Sacerdoti
approbato commendatarum. In hoc Oppido extat Hospitium PP.
Reformatorum S. Francisci, ubi tres Sacerdotes, et totidem
Laici commorantur. Ecclesiµ quinque, Sacerdotes decem et octo,
Clerici sexdecim sunt. !!
c _^MONS VAGUS_^ !!
Oppidum mille quingentarum animarum Sacerdoti approbato
commendatarum. Ecclesiµ Oppidi tres, Sacerdotes quinque,
Clerici novem. !!
c _^MEMPHIS_^ !!
Oppidum bis mille animarum quarum curam habet Sacerdos ad id
approbatus. Altera Ecclesia extat. Sacerdotes quinque, et tres
Clerici ibidem commorantur. !!
c _^CALTABELLOTA_^ !!
Oppidum trium millium quingentarum animarum, ultra
quadraginta, quarum habet curam Archipresbyter: vacat mod_.
Electus tamen iam est _ Sede Apostolica, Cui Iure alternativµ
competebat electio. Fructus Beneficij scuta quinquaginta, et
totidem onera frumentorum. !
In Parochiali insignis Reliquia S. Peregrini Eremitµ, cum alia
S. Mariµ Magdalenµ decenter asservatur. Parvum extat
Xenodochium pro pauperibus curandis. !
Monialium Monasterium sub Regula S. Benedicti, ubi
quatuordecem Moniales Professµ Chorales, tres Conversµ, et una
Novitia. !
Regularium Virorum Cµnobia tria. Primum Eremitarum S.
Augustini: Sacerdotibus sex, uno Clerico, et quatuor Laicis.
Secundum Carmelitarum: Sacerdotibus tribus, et duobus Laicis.
Tertium Capuccinorum Sacerdotibus quinque, uno Clerico, et
quinque laicis ibi degentibus. !
Ecclesiµ decem et septem sunt. Sacerdotes viginti octo,
Clerici viginti quatuor. !!
c _^RIBERA de MONCADA_^ !!
Oppidum duarum millium sexaginta quinque animarum, quarum cura
apud Archipresbyterum, Cuius electio de Iure Patronatus Domini
loci existit. Habetque scuta centum pro sui sustentatione. !
Ecclesiµ tres sunt. Sacerdotes duodecim, Clerici novem. !!
c _^CALAMONACI_^ !!
Oppidum animarum mille octogintaseptem, quarum habet curam
Archipresbyter, Cuius provisio de Iure Patronatus Domini loci,
habetque ille pro sua sustentatione scuta quinquaginta, et
frumentorum salmas decem. Prµter Parochialem Ecclesiam aliµ
tres sunt. Sacerdotes octo, Clerici quinque inveniuntur. !!
c _^CATHOLICA^_ !!
Oppidum septem millium quingentarum vigintitrium animarum,
quarum gerit curam Archipresbyter, Cuius prµsentatio ad
Dominum Oppidi, cum institutione Ordinarij spectat. Habetque
pro sui sustentatione scuta centum sexaginta. !
Extat Hospitium Fratrum Reformatorum S. Augustini tribus
Sacerdotibus et duobus Laicis. Item Conventus Excalceatorum S.
Mariµ de Mercede: Sacerdotibus quatuor, tribus Clericis, et
totidem Laicis. !
Ecclesiµ novem sunt, Sacerdotes vigintiocto, Clerici
trigintaunum. !!
c _^MONS L¦TUS_^ !!
Oppidolum animarum sexcentum septuaginta sex, quarum habet
curam Sacerdos ad id approbatus. Extatque in Oppido altera
Ecclesia; atque in eadem quatuor Sacerdotes, et duo Clerici. !!
c _^SICULIANA_^ !!
Oppidum animarum trium millium centum quinquagintaduarum,
quarum gerit curam Archipresbyter _ Domino Oppidi prµsentatus,
et ab Ordinario institutus, Isque pro sua sustentatione centum
habet scuta. Ultra Parochialem quinque aliµ Ecclesiµ extant.
Clerus habet Sacerdotes tresdecim, Clericos decem. !!
c _^R¦ALIS MONS_^ !!
Oppidum tercentum viginti animarum, _ Sacerdote approbato
gubernatarum, nec aliud quid notandum in hoc Oppidulo, nisi
quod ibidem degit alius Sacerdos. !!
c _^MONS APERTUS_^ !!
Oppidolum sexcentum octoginta animarum, quarum curam gerit
Archipresbyter, _ Domino Oppidi Prµsentatus, et ab Ordinario
institutus, Cuius annui proventus scuta centum sunt. Ecclesiµ
tres, Sacerdotes duo, et duo Clerici sunt. !!
c _^JOPPULUS_^ !!
Oppidolum quatercentum sexaginta trium animarum, quarum habet
curam quidam Sacerdos, ibique alter eidem associatur. !!
c _^REFAUDALE_^ !!
Oppidum animarum quatuor millium sub cura Archipresbyteri,
Mod_ vacat, _ Domino Oppidi Prµsentandi, et ab Ordinario
instituendi, Cuius annui proventus centum octoginta scuta
sunt. !
Regularium Virorum, scilicet Minorum de Observantia, domus
extat, duorum Sacerdotibus, et unius Laici. !
Ecclesiµ novem sunt, Sacerdotes vigintiquinque, Clerici
quindecim. !!
c _^SANCTA ELISABETH_^ !!
Oppidolum animarum nongentarum octoginta septem sub cura
Sacerdotis approbati. !
Degunt in Oppido tres Sacerdotes, et duo Clerici. Extat altera
Ecclesia extra et prope Oppidum. !!
c _^SANCTUS ANGELUS_^ !!
Oppidum animarum centun quatuor supra mille, sub cura
Archipresbyteri prµsentati _ Domino Oppidi, atque ab Ordinario
instituti, pro Cuius sustentatione scuta decntum decem et octo
sunt. Ecclesiµ septem. Sacerdotes septem, et totidem Clerici
sunt. !
Domus Fratrum Carmelitarum, uno tantum Converso ibi degente
qui quµstuando vitam ducit. !!
c _^ARAGONA_^ !!
Oppidum quinquemilliumnongentarum vigintisex animarum sub
Archipresbyteri prµsentati _ Domino Oppidi, et ab Ordinario
instituti cura. Pro eiusdem sustentatione scuta centum demptis
oneribus sunt. !
Paucis ab hinc annis urgente Archipresbytero Beneficium fuit
divisum, et relictis centum pro Rectore, alij proventus qui
super erant assignati sunt dividendi inter duodecim alios
Sacerdotes prµtextu adiuvandi Parocho in Ministerio, ac
insigniti Almutijs horas Canonicas in Choro cantant. Nos ver_
eosdem coegimus, ut curµ animarum incumberent bini, et bini
per hebdomadam. !
Regularium domus duµ extant. Capuccinorum: quippe Sacerdotibus
quinque, duobus Clericis, et quinque Laicis. Item
Excalceatorum S. Mariµ de Mercede: Sacerdotibus quatuor,
Novitijs pariter quatuor, et quinque Laicis ibidem degentibus.!
Ecclesiµ prµter nominatas, quatuor aliµ sunt. Sacerdotes
vigintisex, Clerici quatuordecim. !!
c _^COMMITINUS_^ !!
Oppidolum animarum septiescentum sexaginta duarum, sub cura
Sacerdotis approbati. Extant alij duo Sacerdotes, et duo
Clerici. !!
c _^GRUTT¦_^ !!
Oppidum trium ultra bis mille animarum sub cura
Archipresbyteri, _ Domino loci prµsentati, et ab Ordinario
instituti, Cuius proventus centum scuta sunt. !
Ecclesiµ prµter Parochialem sex sunt, Sacerdotes undecim,
Clerici decem. !!
c _^RECALMUTUM_^ !!
Oppidum animarum quinque millium sub Archipresbyteri cura,
Cuius electio, et institutio prout de Iure Communi, habetque
pro sui sustentatione prope ducenta scuta. !
In Maiori Ecclesia per Sacerdotes Almutijs insignitos
quotidie horµ Canonicµ recitantur. !
Regularium Virorum domus quinque. !
1. Carmelitarum: Sacerdotibus tribus, cum duobus Laicis. !
2. Minorum Conventualium: Sacerdotibus tribus, cum uno Laico. !
3. Minorum Regularis Observantiµ: quatuor Sacerdotibus, et
tribus Laicis. !
4. Reformatorum S. Augustini: tribus Sacerdotibus, et laicis
duobus. !
5. Domus Hospitalis, in qua fratres S. Jonnis Dei: uno
Sacerdote, et duobus Laicis. !
Hinc representandum (il notista del Vaticano corregge
opportunamente in _reprµsentandum_, ]n.d.r.]. Cfr. _ibidem_ f.
320) censui, quod postquam hi Fratres Hospitale pro suo
Instituto exercendo acceperunt, nunquam Instituto vacant, sed
redditus Hospitalis ipsi consumunt, et cum ab Ordinarij sint
Iurisdictione exempti, non sunt vires ad cogendum, ut, vel
Instituto vacent, vel domum relinquant. !
Monialium Monasterium sub Regula Tertij Ordinis S. Francisci,
ubi Deo famulantur decem et octo Professµ Chorales, duµ
Novitiµ, et quinque Conversµ. !
Ecclesiµ, ultra Maiorem, et prµfatas, quindecim. Sacerdotes
quadraginta septem, Clerici triginta sex. !!
c _^CASTRUM PHILIPPI_^ !!
Oppidolum animarum nongentarum septuagintaquinque sub cura
Archipresbyteri _ Domino Oppidi prµsentati, et ab Ordinario
Instituti, Cuius annui proventus scuta centum sunt. Extant in
loco Ecclesiµ duµ ultra Parochialem; Clerus habet Sacerdotes
quatuor, et Clericum unum. !!
c _^FAVARIA_^ !!
Oppidum sex mille quingentarum sexaginta animarum, quarum
curam habet Archipresbyter prout de Iure Communi Institutus.
Proventus annui sunt scuta biscentum. In Cuius Parochiali
Ecclesia quotidie per Sacerdotes designatos horµ Canonicµ
celebrantur. Extatque in Oppido Xenodochium parvum pro
infirmis curandis. !
Regularium Virorum, nempe Carmelitarum Domus: trium Sacerdotum
et laicorum duorum. !
Ecclesiµ ultra Matricem septem sunt, Sacerdotes quadraginta
tres, Clerici octo ultra triginta. !!
c _^SANCTA ANNA_^ !!
Oppidolum quingentarum animarum, sub cura Sacerdotis, ad id
munus ab Episcopo designati. In quo loco Sacerdotes tres, et
Clericus unus commorantur, et alia Ecclesia ultra Parochialem
extat. !!!
c *** !!!
Et hµc de Ecclesiis, Clero tam Seculari, quam Regulari,
Hospitalibus, Montibus Pietatis, Seminario, alijsque pijs
locis _Agrigentinµ Dioecesis_. !!!!
c * * * !!!!
Quia ver_ paucis ab hinc Mensibus totius Dioecesis
visitationem integr_ absolvimus, et plura, eaque graviora mala
animadvertemus, oportet nos Sanctam Sedem certiorem facere, ut
dignetur pro reparatione validam porrigere manum: aliter enim
putamus nos insufficientes ad tantum onus: ne si remedium
adhibere velimus, malum eat in peius cum animarum detrimento. !
In Clero Seculari hoc malum inter alia reperimus, quod cum
totum ferme Regnum, eiusque oppida sub immediata iurisdictione
Baronum, abusus inolevit, quod hi assumunt sibi viros
Sacerdotali caractere insignitos pro temporalium rerum
administratione. Hos Sacerdotes secretos appellant, nomen
impositum ad significandum minysterium, nemp_, ut sint
exactores frumenti, hordei, vini, olei, aliarumque frugum ad
Barones spectantium. Prµfatorum Baronum terras dividunt inter
Oppidanos ad excolendum,ut plurimum non sine pauperum iniuria,
dum eos cogunt ad conducendas terras prµfatas, non quas
possunt excolere, nec pro pensione, super qua deberent
pacisci, sed pro beneplacito Baronum. !
Custodes sunt Iurisdictionis Laicalis, tam Criminalis, quam
Civilis. Et quamvis designatos teneant Laicos Ministros,
quorum nomine causµ iudicantur: nihil tamen illi disponunt
absque interventu, aut cert_ dispositione prµfatorum
Sacerdotum, qui tam Capitaneis, quam Birruarijs prµcipiunt
hunc, verbi causa, mod_ carceribus addicendum, illum e
carceribus extraendum, hunc aut illum, hac vel illa pµna
plectendum, sive ab ea absolvendum, atque sµpius homines
criminosos proprijs ipsorum manibus capiunt carceribus
mancipandos, non sine irregularitatis periculo. Incedunt armis
onusti, venationibus clamorosis, et venationibus dediti sunt ,
atque ut milites sclopis (?), alijsque similibus armati
comitantur Barones, quando iis hinc inde commigrari
contingit. Hinc plura audent contra Ecclesiastica personas, et
Iurisdictionem Ecclesiµ, sicut et contra locorum Sacrorum
Immunitatem, quibus in gratiam Baronum infestissimi sunt.
Cogunt sµpissime cµteros Sacerdotes, at alias Ecclesiasticas
personas oppidorum, sicut diximus de Vassallis laicis, ad
acceptandum terras ad seminandum pro pensione sibi benevisa,
atque solvere gabellas, ad minus eas quas in sui favorem
imponunt Barones. Horum Sacerdotum ministerio usque ad
Sacratissimas functiones Ecclesiasticas se ingerunt,
prµscribunt Ritus, et Cµremonias intra Ecclesias. Plurimi sunt
qui nec permittunt Sacramenta administrare in illorum oppidis,
nisi illis Sacerdotibus,de quibus sciunt omnia ad beneplacitum
eorum ordinaturos; aliter tot mala contra eosdem machinatur,
etiam per carcerationem, et exilium parentum, vel
coniunctorum, quod compelluntur Ministerio renunciare. Atque
similiter faciunt contra Vicarios foraneos, si omnia ad eorum
nutum non moderentur. Nulli licet pro negotio aliquo ad
Episcopum recurrere, non obtenta prius ab eis venia. Ipsi
Causas Spirituales sµpius decidere faciunt per se, vel per
suos ministros oretenus. Sacerdotes, et alias Ecclesiasticas
personas mulctant et carceribus addicunt. Ecclesiarum bona, et
aliorum piorum locorum pro illorum placito administrantur,
Lites insurgentes dirimunt, quod relictum fuit pro una
Ecclesia, vel pro aliquo opere applicant alteri Ecclesiµ, vel
pro alio ministerio, atque inventi sunt qui bona stabilia
Ecclesiarum concesserunt Laicis ad meliorandum. Nec audent ita
vexati Ecclesiastici ad Prµlatum recurrere, tum quia
impossibiles sunt iuridicµ probationes, cum contra dominos, et
potentes, quin etiam eorum ministros laicos, Vassali ullo
pacto ad deponendum adigi non possint; tum quia si aliquam
super negotio inquisitionem faciant Prµlati, statim suspicio
oritur quod querelis Ecclesiasticorum permoti hoc agant,
quamquam pro Fisco Causa formetur, et tunc mala, quµ imminent,
graviora sunt hac misera servitute. Sµpe voluimus mittere
manum pro Ecclesiasticorum defensione; at
ver_ illi poplite
flexo rogaverunt, ut manum retraheremus, scientes quam cert_
defensionem cessuram in maximam illorum ruinam, quorum
libertati consulebamus: Unde miserrimam tolerant servitutem;
Tutant enim, et iactant Barones se in proprijs Oppidis esse
rerum tam prophanarum, quam ecclesiasticarum, ut supremos
moderatores. !!
His accedit quod anno proxim_ elapso per omnes Civitates, et
Oppida promulgatum fuit Laicale proclama, quo monebantur omnes
ministri Iurisdictionis Temporalis, nullum familiarem aut
ministrum Laicum Episcoporum debere gaudere privilegio fori
Ecclesiastici; Et cum oporteat tenere ad minus ministros
inferiores, quales sunt Birruarij, Laicos; ut prim•m isti pro
defensione Iurum Ecclesiarum, vel Ecclesiasticorum, nomine
Curiµ Spiritualis monent aliquem, ut desistat ab offensione,
vel citant pro prµfata tuitione, carceribus mancipant, si
monitio, aut citatio sit contra aliquem Laicum Ministrum, aut
contra ab eis dependentes. Nec datur (tam longe, lateque in
hoc Regno gravaminum patet campus) in propriam defensionem
aliquid moliri; Cum non solum actus iuridicos efformare, sed
nec verbum quidem proferre liceat, quod statim aditum non
prµstet gravamini decidendo _ Iudice qui pro Regula Iudicandi
habet prµfatum laicale proclama. !
Hinc Ecclesiastica disciplina prolapsa, Prµlatorum Iurisdictio
enervis, Subditorum audacia petulantior, in quibus nec
obedientia, nec modestia, personarum Deo Sacratarum propriµ
reperiuntur, quippe sµpissim_ in delinquendo seculares
facinorosos enormiter excedunt. Augentur hµc mala ex nimia
facilitate obtinendi exemptionem _ Prµlatis, quµ tanta
promptitudine occurrit, ut nullus eam pro libito non
consequatu. Si autem nolit exemptionem generalem circa omnes
causas, et in aliquo delinquat, sufficit ut non possit corrigi
_ Prµlato, dicere se esse gravatum. Vel oportebit Prµlatum in
alio Trubunali facere partes actoris tot causarum quot habet
subditos. Unde mod_ Prµlati nihil agere possunt prµterea, quµ
ut in plurimum facere possunt alibi, in villulis Vicarij
foranei Episcoporum. !!
Regularium Virorum res non fµlicius se habent, quia similia
patiuntur, vel potius eadem tam subditi, quam Superiores
illorum: Patiuntur tamen Regularium res aliud notabile malum
contra Regularem Observantiam, et disciplinam quam, etiam si
vellent amplecti, non possent ad prµscriptum Regulµ vivere ob
paucitatem fratrum commorantium in Conventibus. Plures enim
sunt Conventus in quibus duo tantum habitant fratres, in alijs
tres, aut quatuor ad summum. Und_ nec Ecclesiµ decenter
tenentur, neque horµ Canonicµ in Choro in similibus domibus
recitantur, et sµpius potius scandalo, quam exemplo populi
sunt; Quapropter prudentiores, laicorum, immo et Regularium
putant, putant consultissimum fore, si prµfati supprimerentur
conventus, et Fratres in eisdem existentes ad alios, in quibus
ob maiorem numerum posset institui Regularis Observantia,
trasferrentur. !!
c *** !!
Monialium Monasteria plures conservant tenaciter abusus. Inter
quos non inferioris momenti esti, quod in eis commorantur
plurimµ feminµ seculares aliquando ingressµ titulo amplectendi
institutm monasticum, quod noluerunt, vel non potuerunt
amplecti. Aliquando ingressµ titulo educationis, quµ ab
infantia usque ad finem vitµ durat. Et sµpissim_ atque ut in
plurimum, cum notabili monasteriorum damno non solvunt
alimenta, vel quia non possunt, vel quia nolunt; Et cum sint
frequenter sorores, vel proximiores consanguineµ Monialium,
istµ ob gratiam parentum, et consanguineorum exigere retiones
alimentorum nolunt, quinimm_ impediunt exationem. Et cum
aliunde Monasteria non sint valde opulenta, quam (per il
Copista: quµ, n.d.r.) sµpe egestate laborant, et sustentare
nequeunt tot Moniales, et seculares, und_ opus habent
consumere pecunias destinatas pro emptione stabilium,
censuum, et aliorum annualium reddituum, ne perire fame
cogantur. Ob quam causam iam minus curant seculares de
monachandis filiabus, aut sororibus invenerunt quidem modum
exonerandi familias absque dispendio. Hinc exceptis paucis
Monasterijs, in quibus exactissim_ Regula, quam profitentur,
observatur, in cµteris nec umbra apparet Regularis
Observantiµ, sicut nec votorum paupertatis, et obedientiµ, sed
vivunt non aliter quam si seculares essent sub clausura
custoditµ. !!
Prµterea pen_ in omnibus Monasterijs conversµ sunt feminµ
seculares, nec volunt eas Moniales recipere ad habitum et
professionem regularem, ut possint libito _ Monasterio eicere.
Quod rar_, etiam quando inhabiles fiunt pro Monasteriorum
servitio, faciunt. !!!!
c * * * !!!!
Omnia ferm_ prµfata possent obtinere optatum remedium ab
ordinaria potestate si vires haberet hac ver_ civibus evacuata
, cogimur cum dolore cordis potius mala videre, et plangere,
quam tolerare. Videmus navim iactatam fluctibus, remigamus
laborantes, contrarij venti concutiunt, atque his agitati
procellis pen_ submergimur. Und_ sol•m remanet, ut cum illis
clamemus, quorum personam et ministerium gerimus, Domine,
salva nos,perimus
sperantes ab eo qui Christi vices habet vocem
audire. Confidite. Ego sum nolite timere, utque ventis, et
mari imperio facto tranquillitas magna fiat. !!
Et hµc de statu Ecclesiµ, et Dioecesis Agrigentinµ, quam sub
Obedientia Sanctµ Sedis et EE. VV. protectione humiliter
collocamus, atque sub ea vivere velle, et mori toto corde
protestamur. Datum Agrigenti die 20 septembris 1699. !!
e, si prµfati supprimerentur
conventus, et Fratres in eisdem existentes ad alios, in quibus
Nessun commento:
Posta un commento